“Moliya” kafedrasi

4. Firmaning barqaror o‘sishi koeffitsiyenti 
14.1-rasm mo‘ljallangan sotish hajmiga erishish uchun tashqi moliyalashtirish 
summasi qanchalik ko‘payishi kerakligini yaqqol ifoda etadi. Biroq bizda qarama-
qarshi  savol  ham  vujudga  kelishi  mumkin:  tashqi  manbalardan  faqatgina 
chegaralangan  summani  olishi  mumkin  bo‘lgan  sharoitda  firmaning  sotish  hajmi 
qanchalik tez o‘sishi mumkin? 
 
 
14.1-rasm. Tashqi moliyalashtirishning sotish hajmining o‘sish 
sur’atlari bilan bog‘liqligi 
Ushbu  savolga  javob  berish  uchun  kompaniyaning  tashqi  moliyalashtirish 
imkoniyatlari quyidagilar bilan cheklanadi, deb faraz qilamiz: 

  Firma  yangi  aksiyalarni  muomalaga  chiqarishni  rejalashtirmayapti. 
Demak,  firmaning  aksiyadorlik  kapitali  taqsimlanmagan  daromadni 
ko‘paytirish natijasidagina oshishi mumkin; 

 
Firma o‘z kapitali va qarz olingan kapital nisbati koeffitsiyentini oshirishni 
istamaydi. 
Demak, 
taqsimlanmagan 
daromad  o‘sishi  natijasida 
kompaniyaning  o‘z  kapitali  qanday  sur’atda  oshsa,  tashqi  qarz  summasi 
ham xuddi shu sur’atda oshadi. 
Bunday sharoitda firmaning o‘z kapitali qancha tez ko‘paysa, firmaning o‘zi 
                                                           
78
 Qarang: www.prenhall.com/bodie
 

---

116 
 
ham  shuncha  tezlikda  rivojlanadi.  Firmaning  rivojlanishi  undan-da  tezroq 
bo‘laolmaydi.  O‘z  kapitali  o‘sishi  koeffitsiyenti  barqaror  o‘sish  koeffitsiyenti 
deb  ataladi  (sustainable  growth  rate).  Barqaror  o‘sish  koeffitsiyenti  quyidagi 
formula bo‘yicha hisoblanadi: 
 
Barqaror o‘sish 
koeffitsiyenti 
= 
Foydani ushlab turish 
koeffitsiyenti 
× 
Kapital daromadliligi 
koeffitsiyenti (ROE)