“Moliya” kafedrasi

3. O‘sib kelayotgan biznes: tashqi moliyalashtirishga bo‘lgan ehtiyoj 
Endi  bizga  ma’lumki,  agar  20x4  yilda  “XYZ”  korporatsiyasining  sotuvlari 
hajmi  20%ga  oshsa,  kompaniya  biror  tashqi  manbalardan  yana  190,1  mln.  so‘m 
miqdorida  qo‘shimcha  mablag‘  qidirishiga  to‘g‘ri  keladi.  Amalda  bu  muammoni 
hal etishning quyidagi uchta yo‘li bor: 
1.  Firmaning 
qisqa 
muddatli 
qarzlarini 
oshirish 
(14.3-jadvaldagi 
ma’lumotlarga asoslangan vaziyat); 
           -  olinadigan  hisob  varaqlari   
(debitorlik qarzlari) 
 
40,0 
 
48,0 
 
57,6 
 
69,1 
 
82,9 
   - tovar-moddiy zahiralar 
50,0 
60,0 
72,0 
86,4 
103,7 
   - asosiy vositalar 
500,0 
600,0 
720,0 
864,0  1036,8 
Majburiyatlar  
300,0 
407,4 
540,2 
703,6 
904,0 
sh.j.,  to‘lovlar  uchun  hisob  varaqlar 
(kreditorlik qarzlari) 
30,0 
36,0 
43,2 
51,8 
62,2 
- qisqa muddatli majburiyatlar 
120,0 
221,4 
346,9 
501,7 
691,8 
- uzoq muddatli majburiyatlar 
150,0 
150,0 
150,0 
150,0 
150,0 
Aksiyadorlik kapitali (xususiy kapital) 
 
300,0 
 
312,0 
 
323,9 
 
333,2 
 
340,1 

---

115 
 
2.  Firmaning uzoq muddatli qarzlarini oshirish; 
3.  Yangi aksiyalar emissiyasi orqali. 
 Endi  tashqi  manbalardan  qo‘shimcha  moliyalashtirish  summasi  sotuvlar 
hajmi oshishi sur’atiga qanchalik bog‘liq ekanligini ko‘rib chiqamiz.  
Bunday  bog‘liq  (sezuvchan,  ta’sirchan)likni  tahlil  qilish  usullaridan  biri 
oldingi bo‘limda bayon etilgan tartib (jarayon) sotuv hajmlari o‘sishi sur’atlarining 
turli  ko‘rsatkichlaridan  foydalangan  holda  takrorlani-shidir.  Bu  vazifani  bajarish 
juda  oson.  Buning  uchun  maxsus  kompyuter  dasturida  elektron  jadval  modeli 
tuziladi.  Namunani  “Prentice-Hall”
78
 
nashriyotining  ma’lumotlar  Web-saytida 
topish  mumkin.  Bog‘liq  (sezuvchan,  ta’sirchan)likning  tahlil  qilish  natijalarini  1-
rasmda ko‘rish mumkin.