“moliya” fanidan O’quv-uslubiy majmua

Takror ishlab chiqarish jarayonining har bir bosqichida moliya qanday shaklda va tartibda ishtirok etadi?

Qarzga olingan mablag’lar hisobidan XSY subyektlar foliyatini moliyalashtirishni afzalliklar va kamchiliklar.

Afzalliklar	Kamchiliklar

3. 
   variant Test
   

1. Markaziy bank tijorat banklari ustidan olib boradigan nazorat qanday nazorat hisoblanadi?

1. 
   taftish;
   
2. 
   auditorlik nazorat;
   
3. 
   boshqaruv nazorati;
   
4. 
   xo’jalik ichki moliyaviy nazorat.
   

2. XYSda obligatsiyalar orqali shakllantirilgan resurslar qaysi resurslar tarkibiga kiradi.

1. 
   o`z mablag`lari;
   
2. 
   qarz mablag`lari;
   
3. 
   jalb qilingan mablag`lar;
   
4. 
   bank kreditlari.
   

3. Korxonaning Balans foydasi 15 mln. so’m, boshqa daromadlari 2 mln. so’m, mahsulot sotishdan tushgan tushum 95 mln so’m. Sotuv rentabelligini toping.

A) 14,75%;
B) 13,75%;
C) 14,68%;
D) 13,68%.

Savollar:

1. 
   XYS larning baho siyosati va ularni shakllantirish asoslari;
   

2. Notijorat sektorni bilvosita moliyalashtirishning asosiy ko’rinishlari haqida so’zlab bering.

3. 
   variant Test
   

1. Korporatsiyada moliyaviy rahbarning funksiyalariga…….kiradi.

1. 
   rejalashtirish, pul mablag’larini boshqarish;
   
2. 
   kapital bilan ta’minlash, buxgalteriya hisobi, soliqlarni boshqarish, baholash va konsalting;
   
3. 
   kirim va chiqimlarni nazorat qilish.
   
4. 
   rejalashtirish, pul mablag’larini boshqarish, korporatsiya aktivlarini himoya qilish, investorlar bilan o’zaro munosabatlar.
   

2. Stimullar bilan bog’liq bo’lgan muammolarni aniqlang va ular xalqaro amaliyotda qanday nom olgan? 1) “umrbod renta” maummosi; 2) “komitent-komissioner” maummosi; 3) “ma’naviy risk” maummosi; 4) “noqulay tanlov” maummosi.

A) 1, 2, 3;
B) 1, 3, 4;
C) 2, 3, 4;
D) 1, 2, 4.

3. Firmalarga jismoniy kapitalni sotib olishni moliyalashtirish imkonini beruvchi aksiyalar, obligatsiyalar va kreditlar qanday kapital deyiladi?

1. 
   moliyaviy kapitali;
   
2. 
   an’anaviy kapitali;
   
3. 
   zaruriy kapitali;
   
4. 
   jamg’arma kapitali.
   

4. Moliyaning taqsimlash funksiyasi nimalarga shart-sharoit yaratib beradi?

1. 
   xo’jalik subyekti va davlat darajasida zahiralar yaratishga, fuqarolar tomonidan jamg’arishni amalga oshirishga;
   
2. 
   xo’jalik subyektlari, aholi, davlat va mahalliy o’z-o’zini boshqarish organlari darajasida maqsadli pul mablag’lari fondlarini shakllantirishga
   
3. 
   ishlab chiqarish va noishlab chiqarish sohalari, aholi ijtimoiy guruhlari o’rtasida qayta taqsimlashni sodir etishga;
   
4. 
   barcha javoblar tog’ri.
   

5. Markazlashtirilgan fondlar deb qanday fondlarga aytiladi?

1. 
   xo’jalik subyektlari darajasida tuzilgan pul fondlari;
   
2. 
   davlat va mahalliy o’z o’zini boshqarish darajasida tuzilgan pul fondlari;
   
3. 
   barcha byudjetdan tashqari fondlar;
   
4. 
   barcha javoblar tog’ri.
   

Savollar:

1. 
   “Moliya” fanini o’rganishning obyektiv zarurligi.
   
2. 
   Uy xo‘jaliklari qabul qilishiga to‘g‘ri keladigan moliyaviy qarorlarning to‘rtta asosiy turi qanday (nimalardan iborat)? Har biriga misol keltiring.
   

3. variant

1. 
   Xedjirlash – moliyaviy risklarni ta’sirini pasaytirish usuli sifatida.
   
2. 
   O‘sib kelayotgan biznes: tashqi moliyalashtirishga bo‘lgan ehtiyoj va korxonaning barqaror o‘sish koeffitsienti.
   
3. 
   Hoshi,m hozir 28 yoshda, u 60 yoshda pensiyaga chiqishni mo’ljallab qo’ygan va 85 yoshgacha yashashga umid qiladi. Uning mehnat haqi yiliga 30000 AQSH dollari tashkil etadi va u keyingi 60 yil davomida iste’molga sarflanadigan real xarajatlar darajasini saqlab qolishni o’ylab qo’ygan. Faraz qilaylik, na soliqlar bor, na real mehnat haqi o’sishi, real foiz stavkasi esa yiliga 4 foizni tashkil etadi.
   

1. 
   Hoshimning inson kapitali qiymati qancha?
   
2. 
   Hoshimning jamg’rama pensiyaga qanchadan pul to’plashi zarur?
   

3. variant

1. 
   Soliqlarni to’lashni orqaga surgan yaxshimi yoki zudlik bilan to’lagan ma’qulmi? Soliq yuki 25%.
   
2. 
   Moliyaviy koeffitsientlarni tasniflanishi.
   
3. 
   Suhrob bankka 22500000 so’mni ma’lum muddatga yillik 13% dan omonatga qo’ydi. Bank unga ushbu davr uchun 1309613 so’m hisoblangan foizlarni taqdim etdi. Berilgan ma’lumotlardan foydalangan holda quydagilarni aniqlang:
   

1. 
   murakkab foiz formulasidan foydalangan holda omonat muddatini aniqlang;
   
2. 
   Suhrob har oy 125657 so’mdan olish uchun yillik necha foizdan o’z mablag’ini bankka omonatga qo’yish zarur.
   

10-variant

1. 
   Inson kapitali va doimiy daromad.
   
2. 
   Soliq to’lash muddati kechitirilishi pensiya rejasi ishtirokchisiga qanday ta’sir qiladi?
   
3. 
   Husnora hozir 23 yoshda, u 58 yoshda pensiyaga chiqishni mo’ljallab qo’ygan va 85 yoshgacha yashashga umid qiladi. Uning mehnat haqi yiliga 2,5 mln.so’mni tashkil etadi va u keyingi 62 yil davomida iste’molga sarflanadigan real xarajatlar darajasini saqlab qolishni o’ylab qo’ygan. Faraz qilaylik, na soliqlar bor, na real mehnat haqi o’sishi, real foiz stavkasi esa yiliga 3 foizni tashkil etadi.
   
1. 
   Husnoraning inson kapitali qiymati qancha?
   
2. 
   uning doimiy daromadi qancha?
   

11. variant

1. 
   Moliyaviy hisobot va uning funksiyalari.
   
2. 
   Korxonlarda moliyaviy rejalashtirish
   
3. 
   Faraz qilaylik, ikki yildan keyin mashina sotib olish uchun birinchi badalni to’lashga Sizga 2500 dollar kerak bo’lishini bilasiz.
   

1. 
   “ABC” bank ikki yillik omonat bo’yicha yiliga 4%, “XYZ” bank esa ikki yillik omonatlar bo’yicha yiliga 5 % taklif etayapti. Agar ikki yildan keyin Sizga 2500 dollar kerak bo’lishini bilsangiz, oldinga qo’yilgan maqsadga erishish uchun “ABC” bankka qancha pul qo’yish kerak? Shuningdek, “XYZ” bankka qancha pul qo’yish kerak? Qaysi bankni tanlaysiz?
   
2. 
   Sizga pullar uch yildan keyin kerak. Bugun “ABC” bankka qancha pul qo’yish kerak? XYZ” bankka qancha?
   

11. variant

1. 
   Moliyaviy risklarni ta’sirini kamaytirish usullari.
   
2. 
   Murakkab foizlarni hisoblash.
   
3. 
   Siz Toshkent moliya institutiga o’qishga kirganinggiz uchun buvingizdan 750 dollar miqdorida sovg’a oldingiz va bu pullarni o’qishni to’rt yildan keyin tugatishingizgacha saqlab qo’ymoqchisiz. Siz bir yillik omonat bo’yicha 7% to’laydigan “A” bank va bir yillik omonat bo’yicha 6% to’laydigan “B” bankdan birini tanlashingiz kerak. Ikkala bank har yili murakkab foizlar yozadi.
   

1. 
   Pullaringizni “A” bankka qo’ysangiz, omonatingizning bo’lajak qiymati to’rt yildan keyin qancha bo’ladi? “B” bankka qo’ysangizchi? Qaysi qaror ko’proq foyda keltiradi?
   
2. 
   Ko’pchilik odamlar omonat borasida qanday qarorga keladilar? Ular “B” bankka qanday munosabatda bo’ladilar?
   

11. variant Test

1. 
   Kichik korxonalar va yirik korxonalar “Zararsizlik nuqtasini aniqlash” usulidan qanday sabablarga ko‘ra foydalanishadi?
   

1. 
   bozor riskini baholashning ushbu usuli sodda tasavvurlarga asoslanadi va korxonalar zararsizlik modelidan olingan ma’lumot qaror qabul qilish shart bo‘lgan vaziyatlarda qo‘l keladi;
   
2. 
   bozor riskini baholashning ushbu usuli murakkab tasavvurlarga asoslanadi va korxonalar zararsizlik modelidan olingan ma’lumot qaror qabul qilish shart bo‘lgan vaziyatlarda qo‘l keladi;
   
3. 
   bozor riskini baholashning ushbu usuli sodda tasavvurlarga asoslanadi va olingan ma’lumot qaror qabul qilishda muhim rol o‘ynamaydi;
   
4. 
   bozor riskini baholashning ushbu usuli chuqur tahlilga asoslanadi va olingan ma’lumot korxonaning moliyaviy qaror qabul qilishida muhim rol o‘ynaydi.
   

2. 
   Zararsizlik miqdori qanday aniqlanadi?
   

1. 
   jami o`zgaruvchan xarajat miqdorini sotilgan mahsulot birligi narxiga bo`linadi;
   
2. 
   daromadlarning zararsizlik darajasini miqdorini sotilgan mahsulot birligi narxiga bo`linadi;
   
3. 
   sotilgan mahsulot miqdorini sotilgan mahsulot birligi narxiga ko`paytirladi;
   
4. 
   mahsulot birligiga qilingan o`zgaruvchan xarajatni sotilgan mahsulot miqdoriga ko`paytiriladi.
   

3. 
   Yirik kreditlar me’yori ko‘rsatkichining maksimal qiymati to‘g‘ri berilgan qatorni ko‘rsating.
   

1. 
   bank kapitalining 8 barobaridan oshmasligi kerak;
   
2. 
   bank kapitalining 8 barobari;
   
3. 
   bank kapitalining 8 barobaridan kam bo‘lmasligi kerak;
   
4. 
   tog‘ri javob berilmagan.
   

4. 
   Kichik korxonalar va yirik korxonalar “Zararsizlik nuqtasini aniqlash” usulidan qanday sabablarga ko‘ra foydalanishadi?
   

1. 
   bozor riskini baholashning ushbu usuli sodda tasavvurlarga asoslanadi va korxonalar zararsizlik modelidan olingan ma’lumot qaror qabul qilish shart bo‘lgan vaziyatlarda qo‘l keladi;
   
2. 
   bozor riskini baholashning ushbu usuli murakkab tasavvurlarga asoslanadi va korxonalar zararsizlik modelidan olingan ma’lumot qaror qabul qilish shart bo‘lgan vaziyatlarda qo‘l keladi;
   
3. 
   bozor riskini baholashning ushbu usuli sodda tasavvurlarga asoslanadi va olingan ma’lumot qaror qabul qilishda muhim rol o‘ynamaydi;
   
4. 
   bozor riskini baholashning ushbu usuli chuqur tahlilga asoslanadi va olingan ma’lumot korxonaning moliyaviy qaror qabul qilishida muhim rol o‘ynaydi.
   

5. 
   Zararsizlik miqdori qanday aniqlanadi?
   

1. 
   jami o`zgaruvchan xarajat miqdorini sotilgan mahsulot birligi narxiga bo`linadi;
   
2. 
   daromadlarning zararsizlik darajasini miqdorini sotilgan mahsulot birligi narxiga bo`linadi;
   
3. 
   sotilgan mahsulot miqdorini sotilgan mahsulot birligi narxiga ko`paytirladi;
   
4. 
   mahsulot birligiga qilingan o`zgaruvchan xarajatni sotilgan mahsulot miqdoriga ko`paytiriladi.
   

Masala va savollar:

1. 
   “Olmos” korxonasi kelasi yili 200,0 ming birlik mahsulot ishlab chiqaradi va sotadi. Doimiy xarajatlar 3000,0 ming so‘m va o‘zgaruvchan xarajatlar savdoning 60% tashkil etadi. Firma foiz va soliqlar to‘lovidan avval mavjud bo‘lgan daromadni 2500,0 ming so‘mga ko‘tarmoqchi. Bunga erishish uchun har bir birlik mahsulot qanday narxda sotilishi kerak?
   
2. 
   Faraz qiling, bank 1 $=67,5 ¥ kurs bo‘yicha 500,0 ming AQSh dollarini iyenga sotidi. Ushbu holat yuzasidan bankda vujudga keladigan ochiq valyuta mavqeini aniqlang. Agar bir qator omillar ta’sirida iyenning dollarga nisbatan
   

kursi kutilmaganda 1 $ uchun 2,5 iyenga pasaysa, vujudga kelgan ochiq valyuta mavqe bo’yicha zarar(foyda)ni hisoblang.

3. 
   Foiz stavkalarini farqlanishiga ta’sir etuvchi omillar.
   

11. variant Test

1. 
   Korxonaning foiz to‘lovlarini ushbu to‘lovlar amalga oshiriladigan foyda miqdori bilan taqqoslashni anglatuvchi ko‘rsatkich to‘g‘ri berilgan javobni aniqlang.
   
   1. 
      foiz xarajatlari koeffitsienti;
      
   2. 
      foizlarni qoplash koeffitsenti;
      
   3. 
      hisoblangan foiz koeffitsenti;
      
   4. 
      foiz va soliqlar to‘languncha daromad (EBIT).
      
2. 
   Mijozning kreditga layoqatligiga to‘g‘ri ta’rif berilgan qatorni aniqlang.
   
   1. 
      mijozning o‘z qarz majburiyatlari bo‘yicha to‘liq va o‘z vaqtida hisoblashish qobiliyati;
      
   2. 
      mijozning o‘z qarz majburiyatlari bo‘yicha qisman va o‘z vaqtida hisoblashish qobiliyati;
      
   3. 
      mijozning o‘z qarz majburiyatlari bo‘yicha o‘z vaqtida hisoblashish qobiliyati;
      
   4. 
      mijozning o‘z qarz majburiyatlari bo‘yicha qisman hisoblashish qobiliyati.
      
3. 
   Valyuta riski turlari to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni ko‘rsating.
   
   1. 
      moliyaviy, translyatsion, iqtisodiy valyuta riski;
      
   2. 
      bazaviy, xorijiy, operatsion valyuta riski; C)operatsion, translyatsion, iqtisodiy valyuta riski;
      

D) sof, derevativ, translyatsion, iqtisodiy valyuta riski.

4. 
   Foiz stavkalari farqlanishiga ta’sir qiluvchi omillar to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni belgilang.
   
   1. 
      moliyaviy majburiyatlarning bajarishgacha bo‘lgan vaqt, soliqqa tortish;
      
   2. 
      majburiyatlarni bajarmaslik riski, moliyaviy majburiyatlar likvidligi;, C)aktivlar bilan ta’minlanganligi, shartnomaga tanlash huquqi kiritilganligi
      

D) barcha javoblar to‘g‘ri.

5. 
   Tashqi iqtisodiy shartnoma ishtirokchilari uchun valyuta riski paydo bo‘lishining shartlari to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni ko‘rsating;
   

1. 
   ochiq valyuta pozitsiyasining mavjudligi, shartnoma valyutasi sifatida xorijiy valyutadan foydalanish, shartnomaning tuzilishi va u bo‘yicha hisob-kitob orasida vaqt uzilish davrining mavjudligi;
   
2. 
   ochiq valyuta pozitsiyasining mavjudligi, shartnomaning bo‘yicha hisob- kitob orasida vaqt uzilish davrining mavjudligi;
   
3. 
   yopiq valyuta pozitsiyasining mavjudligi, shartnomaning tuzilishi va u bo‘yicha hisob-kitob orasida vaqt uzilish davrining mavjudligi;
   
4. 
   yopiq valyuta pozitsiyasining mavjudligi, shartnoma valyutasi sifatida xorijiy valyutadan foydalanish, shartnomaning tuzilishi va u bo‘yicha hisob-kitob orasida vaqt uzilish davrining mavjudligi.