Modul №1 optika fanining rivojlanish tarixi

M aykelson interferometri. L yorug’lik manbaidan chiqayotgan nur yo’liga qo’yilgan yarim shaffof yupqa kumush yoki alyuminiy qatlami qoplangan P₁ plastinkaga tushadi. P₂ plastinkadan o’tgan AB nur S₁ ko’zgudan qaytib yana P₁ plastinkaga tushib, undan qisman o’tadi va qisman AO yo’nalishda qaytadi. AS nur S₂ ko’zgudan qaytadi va P₁ plastinkaga tushib qisman AO yo’nalishda o’tadi. AO yo’nalishda tarqalayotgan ikkala (1 va 2) to’lqin L manbadan chiqayotgaí ajratilgan to’lqinlar bo’lgani uchun ular o’zaro kogerent bo’ladi va bir-birlari bilan interferensiyalashadi. 2 - nur P₂ plastinkani uch marta 1 - nur esa 1 marta kesib o’tgani uchun, 1 - nur yo’liga P₁ bilan bir xil bo’lgan P₂ plastinka qo’yiladi. Bu nurlar ko’rish trubasiga tushib, u yerda interferensiyani yuzaga keltiradi. hosil bo’lgan interferension manzara cheksizlikda lokallangan (joylashgan) teng og’malik tasmalari bilan tasvirlanadi.
Bu interferension manzara S₂ ko’zgu bilan S₁ ko’zguning P₁ plastinkadagi mavhum S₁ tasviri orasidagi havo qatlamining interferensiyasiga mos keladi.
Agar sirtlarning qaytarish koeffitsiyentlari katta bo’lsa bir necha marta qaytgan nurlar qo’shilishi natijasida ko’p nurli interferensiya kuzatiladi. Bu vaqtda natijalovchi dastaning intensivligi qo’shni dastalar orasidagi fazalar farqiga
(11.8)
bog’liq bo’ladi. Agar qaytish koeffitsiyenti R bilan, o’tkazish koeffitsiyenti T bilan belgilansa, ular fazalar farqiga quyidagicha bog’langan bo’ladi:
(11.9)
Intensivligi yaqin bo’lgan ko’p dastalarda interferensiyani kuzatish Fabri-P’yero etalonida va Lyummer-Gerke plastinkasida amalga oshiriladi.
Fabri-P’yero etaloni. Bu asbob odatda havo qatlamli yassi parallel plastinkadan iborat. Bu plastinka yaxshilab silliqlangan va jilolangan shisha yokm kvars plastinkalarning ikki yassi sirti orasida hosil bo’ladi. Plastinkalarning bir-biriga qaragan sirtlari qat’iy parallel qilib o’rnatiladi. Tashqi sirtlar odatda ichki sirtlarga bir oz burchak tashkil qilali (ponasimon), bunday qilganda tashqi sirtlardan qaytgan yorug’lik asosiy manzarani kuzatishga xalaqit bermaydi.
Yorug’lik yutilgan holda (yutilish koeffitsiyenti A) maksimumlar intensivligi kamayadi. Maksimumdagi intensivlik:
(11.10)
ko’rinishda bo’ladi.