Моделлаштириш назариясининг умумий қоидалари Физик моделлаштириш-бу … 7

Модель тушунчаси деганда нимани тушанасиз?

"Модель" тушунчасининг жуда кўп таърифлари мавжуд. Уларнинг баъзилари жуда мавҳум, бошқалари жуда аниқ. Лекин уларнинг барчаси бу кўп қиррали тушунчанинг у ёки бу томонини акс еттиради.

Модель-бошқа объект ёки жараённинг соддалаштирилган кўриниши.
Модель бизнинг билимларимизнинг ифодалаш ва мавжудлиги шаклидир.
Модель атрофдаги дунёни тушуниш учун воситадир.
Модель келажакдаги маҳсулотнинг аналоги (намунаси) сифатида ишлатилади.
Модель ҳақиқий объектнинг аналоги кабидир.
Аналогия (юнонча analogia -ёзишмалар, мутаносиблик) - икки объектнинг муайян ўхшашлиги ҳақидаги фикр бўлиб, ўхшашлик ҳам муҳим, ҳам аҳамиятсиз бўлиши мумкин. Икки объект ўртасидаги ўхшашлик ёки фарқнинг аҳамияти шартли бўлиб, тадқиқотнинг якуний мақсади билан аниқланадиган абстракция (чалғитиш) даражасига боғлиқ. Абстракция даражаси ўрганиш объектининг кўриб чиқилган параметрлари тўпламига боғлиқ.
Келгусида торроқ ва ўзига хос бўлган модель тушунчасининг қуйидаги таърифига амал қиламиз.

Объект M маълум шароитларда S тизими модели ҳисобланади бўлса (объект, жараён шароитлари, вазиятлар) М модель S тизими зарур хусусиятлари (хоссалари, хусусиятлари)ни тақлид қила олса(қайта ишлаб чиқарса) .

Шундай қилиб, модель ва оригинал тизим такрорловчи(репрезентатив) характеристикалар тўпламига нисбатан эквивалентдир, шу билан бирга тизимнинг ўзига хос хусусиятлари тўплами, қоида тариқасида, модель томонидан ишлаб чиқарилган хусусиятлар тўпламидан анча кенгроқдир.
M модели асл объект S билан таққослаганда муҳим афзалликларга эга: кўриш, соддалиги, кўриниши, у билан ўзгаришларнинг қулайлиги, унинг ёрдамида янги маълумот ва билимларни синаб кўриш ва олиш имконияти.
Ўз навбатида, моделнинг ўзи тизимдир. Модель тузилишга, мақсадга эга ва маълум бир иэрархик тарзда ташкил этилган яхлитликдир.
Моделнинг тузилиши - бу элементлар ва уларнинг муносабатларининг тартибли тўпламидир.

8.