Moddiy nuqta kinetik energiyasining o’zgarishi haqidagi teorema Reja

2. Masalalar yechish tartibi bo`yicha uslubiy tavsiyalar

Moddiynuqtaning harakati erkin bo’lmasa quyidagilarni e'tiborga olish kerak:

1. Nuqtaga stasionar bog’lanish ­­­­­­­­­­­­­­­qo’yilgan bo’lsa, bunda bog’lanish reaksiya kuchi tenglamaga kirmaydi, chunki reaksiya kuchi nuqta traektoriyasining normali bo’ylab yo’nalgan, demak uning ishi nolga teng.
2. Ishqalanish kuchining yo ishi, yo quvvati olinadi.
Kinetik energiyaning o`zgarishi haqidagi teoremani qo`llab masalalar yechish
quyidagi tartibda bajariladi:
1. Moddiy nuqta yoki mexanik sistemaga ta’sir qiluvchi kuchlar rasmda
tasvirlanadi.
2. Moddiy nuqta yoki sistemaning ko`chishida unga ta’sir qilayotgan kuchlarning
ishlari yig`indisi topiladi.
3. Moddiy nuqta yoki sistemaning boshlang`ich va oxirgi paytdagi kinetik
energiyalari hisoblanadi.
4. Masalaning qo`yilishiga qarab formulalarning biri tuziladi va
kerakli noma’lumlar aniqlanadi


3. Mavzuga doir masalalarni echish uchun na`munalar

1-masala. Gorizont bilan 30⁰ burchak hosil qilgan qiya tekislikda og`ir jism boshlang’ich tezliksiz pastga tushmoqda; ishqalanish koeffisienti 0,1 ga teng. harakat boshlangandan keyin jism 2 m yo’l o’tgach, qanday tezlikka ega bo’ladi?

Berilganlari: , , f=0,1, S=2м, v-?

Yechish: Jismga uning og’irlik kuchi , tekislikning normal reaksiya kuchi va ishqalanish kuchi ta'sir etadi.

, ,

bundan

2-masala. Massasi 200 t bo’lgan poezd yo’lning gorizontal uchastkasida 0,2 tezlanish bilan ketmoqda. O’qlardagi ishqalanish qarshiligi poezd og`irligining 0,01 qismini tashkil qiladi va harakat tezligiga bog`liq emas deb hisoblanadi. Boshlang’ich paytda poezdning tezligi 18 m/s bo’lsa, bo’lgan paytda teplovoz erishgan quvvat aniqlansin.

Berilganlar: p=200 т,

W=0,2 , f=0,01,
, ,
yoki
, . N-?

Yechish:

Kinematik energiyaning o’zgarishi barcha kuchlar bajargan ishlarning yig’indisiga teng bo’ladi:
(13.8)


bularni (1) tenglamaga qo’ysak:

bundan

- harakatlantiruvchi kuch;
Uning bajargan ishi:
ot kuchi=1600ot kuchi.


3-masala. Materiallarni zarba bilan sinash uchun ishlatiladigan asbobning asosiy qismi po’latdan qo`yilgan og`ir M quymadan iborat bo’lib, u qo’zg’almas gorizontal O o’q atrofida deyarli ishqalanmasdan aylanadigan sterjen uchiga biriktirilgan. Sterjenning og`irligini nazarga olmay, M quymani moddiy nuqta deb hisoblaymiz; OM masofa 0,981 m ga teng. Shu nuqta eng yuqorigi A holatdan nihoyatda kichik boshlang’ich tezlik bilan tusha boshlab, eng pastki V holatga kelganida tezligi v ning qancha bo’lishi aniqlansin.
Berilganlar: ОМ=0,981м. v-?

Yechish:
Sterjenning reaksiya kuchi uning elementar ko’chishiga tik bo’lgani uchun sterjen reaksiya kuchining ishi nolga teng. Masala shartiga ko’ra: