Moddalar almashinuvining o’zaro bog’liqligi. Reja: I. Kirish: II. Asosiy qism

Suvda eriydigan vitaminlar. Birinchi kashf etilgan vitaminlardan biri vitamin V₁ (tiamin). Tarkibida amin guruhi borligi va xayotiy ahamiyatga egaligi sababli “vitamin” deb atalgan. Odam har kuni 1,4-2,4mg vitamin V₁ istemol qilish lozim. Boshoqli va dukkakli o‘simliklarda, jigar, buyrak va yurak to‘qimalarida vitamin V₁ ko‘p bo‘ladi. Bu vitamin uglevodlar, oqsillar va yog‘lar almashinuvida ishtirok qiladi. U o‘sish jarayonida me’da tiziminingt mator va sekretor faoliyatida muhim rol o‘ynaydi. Bu vitaminning yetishmasligi “beri-beri” degan kasallikka yo‘liqtiradi, ya’ni periferk asablarining yallig‘lanishi (polinevrit) yurak va xazm tizimi faoliyatining buzilishiga olib keladi.
Vitamin V₂ ga odamning kundalik ehtiyoji 2-3mg ni tashkil qiladi. Boshoqli va dukkakli o‘simliklar, jigar, buyrak, yurak, go‘sht, sut, tuxumlarda bu vitamin ko‘p bo‘ladi. Vitamin V₂ xomila va bolaning o‘sib rivojlanishi uchun juda katta zarur. Bu vitaminning yetishmasligi ko‘z tuzilmalari va shilliq pardalarning shikastlanishiga sabab bo‘ladi.
Vitamin V₃ (pantoten kislota). Kundalik extiyoj 10mg ni tashkil qiladi. Bu vitamin boshoqli va dukkakli o‘simliklarda, kartoshka, jigar, tuxum va ba’zi baliklarda ko‘p bo‘ladi. Yog‘ kislotalar, atsetilxolin, tireoid gormonlar va boshqa muhim moddalarning sintezi uchun juda ham kerak. Bu vitaminning yetishmovchiligi nimjonlikka, bosh ayla-nishiga, nevritlarga, teri va shillik pardalarni shikastlanishiga olib keladi.
Vitamin V₆ (pridoksin). Kuniga 1,5-3mg vitamin V₆ organizmga kerak bo‘ladi. Boshoqli va dukkakli o‘simliklar, go‘sht, pishloq va baliq asosiy vitamin V₆ ning manbalari bo‘lib hisoblanadi. qon hosil bo‘lishi, oqsillar almashinuvi, enzimlar sintezlanishi va yog‘larning jigarda to‘planib qolmasligi uchun kerakli vitamin. Vitamin V₆ ning yetishmovchiligi tutqanoq kasalligi va kamqonlikka sababchi bo‘ladi.