Miyliyev ibrohimning odam anatomiyasi fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA-MAXUS TA'LIM VAZIRLIGI MIRZO ULUG'BEK NOMIDAGI O'ZBEKISTON MILLIY UNVERSITETI



BIOLOGIYA FAKULTETI BIOLOGIYA YO'NALISHI SIRTQI TA'LIM 2-KURS TALABASI
MIYLIYEV IBROHIMNING ODAM ANATOMIYASI FANIDAN TAYYORLAGAN

MUSTAQIL ISHI

MAVZU: TERINING TUZILISHI VA FUNKSIYASII

BAJARDI: MIYLIYEV IBROHIM
TEKSHIRDI: IBRAGIMOV. Q

Toshkent 2021

Режа:


Терининг тузилиши.
Дерманинг ҳужайрали элементлари.
Дерманинг толали элементлари.

Гистологик тузилиши. “Гистология” сўзи грек тилидан олинган бўлиб, тўқималар ҳақидаги таълимотни билдиради. Чарм ва мўйнахом -ашёсининг гистологик тузилиши, чарм ва мўйнаишлаб чиқаришга яроқли ҳисобланган турли хил ҳайвонлар терисининг тузилишини кўриб чиқади.
Тери - ҳайвон танасининг ташқи, қоплаб турувчи қавати бўлиб, унинг организмини ташқи таъсирлардан ҳимоя этади, шунингдек моддалар алмашинуви ва атроф муҳитнинг ҳар хил инжиқликларини қабул қилишда иштирок этади.

Тери жун қоплами, эпидермис, дерма ва тери ости тўқимасидан ташкил топган (1- расм). Терида шунингдек ҳар хил безлар, қон томирлари, нерв тўқималари ва мушаклар жойлашган. Ҳайвон териси асосан бирикувчи ва эпителиал тўқималардан иборат бўлиб, шунингдек унда мушак, ёғ ва нерв тўқималари жойлашган. Бирикувчи тўқима ҳайвон танасининг алоҳида органлари ва қисмларини бир – бирига боғлайди, ҳамда дерма ва тери ости клетчаткасини ташкил этади. Эпителиал тўқима тери қопламасининг юқори қисми – эпидермис ва жун қопламини ҳосил қилади.
Тери ва унинг асосий ўрта қисми - дерманинг бошқа органлардан фарқ қилувчи муҳим хусусияти ,ундаги ҳужайрали элементларнинг нисбатан кам сони ҳисобланади. Ҳужайрали элементлар учта асосий ҳужайра типларига бўлинади: фибробластлар ва уларнинг турлари, макрофиглар ва булутли ҳужайралар.
Ҳужайраларнинг ҳаёт фаолияти, уларнинг ривожланиш ва кўпайиши ҳар бир организм тириклигининг биологик асосини ташкил этади. Одатда ҳужайралар протоплазмага ботган ядродан ташкил топган. Ўз навбатида протоплазма қобиқ билан ўралган. Ҳужайралар бўлиниш йўли билан кўпайиб, ўсишни таъминлайди.
Ҳужайраларда шакли ҳар хил ҳужайрасиз структуралар, масалан- толаларнинг ҳосил бўлиши туфайли, бирикувчи тўқима ҳосил бўлади.
Терининг толали компонентлари сифатида коллаген, эластин ва кератин толалари муҳим аҳамиятга эга. Замонавий нуқтаи назардан қолган бошқа толали структуралар (ретикулин, элаудин ва бошқалар) ушбу уч асосий тола типларига киритилади. Шундай қилиб, тери қопламасининг ҳужайралараро моддасида фибрилляр элементлар, коллаген ва эластин толалари кўпчиликни ташкил этади.
Тери тузилиши ундан ишлаб чиқарилган тери ёки мўйнанинг асосий хоссаларини, унинг қандай максадда ишлатилиши ҳамда унга бирламчи ишлов бериш табиатини белгилайди.