Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI.......................... 17 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

3 

KIRISH 

Ta’limning  tashkil  qilishning  xilma-xil  shakllari  ichida  ekskursiyaning 

ahamiyati katta. 

Ekskursiya  –  yunon  yoki  grek  tilidan  olingan  bo‘lib,  Excirro  –  yugurib 

chiqaman degan ma’noni anglatadi. 

Ekskursiya ta’lim-tarbiya ishlarining bir tkri bo‘lib, o‘rganilayotgan ob’ektni 

uning turgan joyida bevosita ko‘rib, idrok etish asosida o‘tkaziladi. 

Ekskursiya  maktab sharoitida,  litsey sharoitida  hamda  universitet sharoitida 

olgan  bilimlarini  chuqur  tushunish  uchun  tasavvurdan  tushunchaga  o‘tkazish 

uchun asosiy manbadir. 

Ekskursiya quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi: 

1.  Geografik  ob’ektni,  voqea-hodisani  bevosita  joyida  ko‘zi  bilan  ko‘rib 

o‘rganadi. 

2. Sinf, maktab sharoitidan chiqib ketishni talab qiladi. 

3.  O‘rganilayotgan  yoki  o‘rganish  kerak  bo‘lgan  voqea-hodisani  ko‘rishi 

bilan birga uni tahlil qilish, xulosa chiqarish xususiyatiga ham ega bo‘ladi. 

4. Bironta fan geografiya kabi ekskursiyaga muhtoj emas. 

5.  Ekskursiyalarga  olib  borish  geografik  tasavvur  va  tushunchalar  hosil 

qilishda eng muhim vosita hisoblanadi. 

Maktabda ekskursiya uyushtirishda bir talay muammolar mavjud. Bular: 

1. Maktab qat’iy o‘quv jadvali asosida ishlaydi. SHu tufayli 45 minutlik dars 

jarayonida o‘quvchilarni ekskursiyaga olib chiqish ancha murakkablik qiladi. SHu 

tufayli ekskursiya uyushtirish oldindan rejalashtirilishi lozim. 

2. Ekskursiya darsga qaraganda murakkab ta’lim turi bo‘lib, uni uyushtirish 

o‘qituvchidan katta mahorat talab qiladi. 

3. Ekskursiya uyushtirish uchun zarur asbob-uskunalar etishmaydi. 

4.  Ekskursiya  vaqtida  tartib-intizomni  saqlash  sinfdagiga  nisbatan  judayam 

murakkab, shuning uchun o‘qituvchi judayam mahoratli bo‘lishi kerak. 

5. Ekskursiyaga borish uchun havo ochiq kunlarni tanlash kerak. 

---

 

4 

Ekskursiyaningq  quruq  kitobxonlik  va  rasmiyatchilikning  bartaraf  qilishda 

ahamiyati  cheksiz.  Ekskursiya  o‘qituvchi  va  o‘quvchini  bir-biriga  yaqinlashtiradi, 

do‘stlikni mustahkamlaydi. 

Geografiya  darslarida  ekskursiya  uyushtirish,  o‘quvchilarni  dalada,  qirda, 

tog‘da va ayni tabiat qo‘ynida bo‘lib, o‘rganilayotgan ob’ekt va hodisani bevosita 

o‘z ko‘zlari bilan ko‘rib o‘rganish, shuningdek o‘rganilayotgan ob’ekt va hodisani 

asli holatida, o‘z o‘rnida kuzatish, tekshirish imkoniyatlari tug‘iladi. 

O‘quvchilar  ekskursiya  vaqida  ma’lum  darajada  mehnat  qiladilar,  tabiat  va 

atrof  bilan  tanishadilar,  o‘z  o‘lkalarini  yaxshiroq  o‘rganadilar.  Ekskursiya  vaqtida 

o‘quvchilar  maktabda  o‘rgangan  nazariy  bilimlarini  mustahkamlaydi  va  ularni 

amalda ko‘radi.