Miqdorlar orasidagi bog`lanish turlari va ularga oid misollar. Reja

Jism podpyatnik bilan bog`langan.

Podpyatnik ustunlarni asosini mustaxkamlash uchun xizmat qiladi va jismning faqat ustun o`qi atrofida aylanishiga yo`l qo’yadi.

Podpyatnik asosining reaksiya vyertikal bo`ylab yo`qoriga yo`nalgan, devorning reaksiyasi esa va o`qlari bo`ylab yo`nalgan va ustunning o`qiga tik bo`lgan tashqil etuvchilarga ajratish kerak (17-rasm).



17-rasm

Bunda - reaksiya kuchlari.

Bir uchi devorga qisib maxkamlangan balka.

Agar (18-rasmdagi) AV balkaning A kuchi devorga qisib maxkamlangan bo`lsa, A nuqtadagi bog`lanish reaksiyasining ikita to’zuvchisidan tashqari, balkaning A nuqta atrofida aylanishiga to’sqinlik qiluvchi reaksiya momenti ham mavjud bo`ladi.



18-rasm

Bunda reaksiya kuchlari momenti.

9. Bir uchi gorizontal bo`ylab siljishga yo`l qo’yadigan qilib maxkamlangan balka.

19-rasmda ko`rsatilgan AV balkaning A uchi gorizontal bo`ylab siljishga yo`l qo’yadigan qilib, maxkamlangan bo`lsa, bunday bog`lanish reaksiyasi siljish tekisligiga perpendikulyar bo`lgan Y reaksiya kuchidan hamda balkaning A nuqta atrofida aylanishiga to’sqinlik qiluvchi reaksiya momenti dan iborat bo`ladi.



19-rasm

- reaksiya kuchi.

- reaksiya momenti

10. Bir uchi gorizontal ham vyertikal bo`ylab siljishga yo`l qo’yadigan qilib maxkamlangan balka 20 - rasmda ko`rsatilgan AV balkaning A uchi ham gorizontal, ham vyertikal bo`ylab siljishga yo`l qo’yadigan qilib maxkamlangan. Bu holda A nuqtada faqat balkaning A nuqta atrofida aylanishiga qarshilik qiluvchi M reaksiya momenti mavjud bo`ladi.



20-rasm

Bog`lanish aksiomasi bog`lanishda bo`lgan jismni erkin jism deb qarash uchun bog`lanishni reaksiya kuchi bilan almashtirish kerak.

Bu aksioma yordamida bog`lanishdagi jismlarning muvozanati tekshiriladi.

Og`irligi P bo`lgan AV balka uchun (21-rasm) OE tekislik, D tayanch va OK tros bog`lanishi bo`lib hisoblanadi



21-rasm

Adabiyotlar:
1. P. Shoxaydarova, Sh. Shoziyotov, Sh.Zoirov «Nazariy mexanika» darslik. Toshkent 1991 yil.

2. T. R. Rashidov, Sh. Shoziyotov, K.B. Muminov «Nazariy mexanika asoslari» darslik. Toshkent 1990 y.

3. S.M. Targ «Kratkiy kurs teoreticheskoy mexaniki» «Visshaya shkola» 2002 g.

4. I.V. Meshcherskiy. Nazariy mexanikadan masalalar to`plami o`quv qo`llanmasi Toshkent. 1989 y.

5. “Sbornik zadaniy dlya kursovix rabot po teoreticheskoy mexanike” pod redaksiey A. A. Yablonskogo «Visshaya shkola», 1985 g.