Ministrligi

1.2 Veb-narsalar WoT
 
 
Zatlar Internetiniń ajıralmaytuǵın bólegi Internettiń standartları hám 
mexanizmlerinen paydalanǵan halda hár qıylı intellektuallıq ob'ektlerdiń (" zatlar") 
óz-ara baylanısın támiyinleytuǵın zatlar (mısalı, birden-bir (birdey) resurs 
identifikatori URI (Uniform Resource Identifier), uzatıw protokolı ) zatlar bolıp 
tabıladı. HTTP (HyperText Transfer Protocol) gipertekst, REST (wákillik jaǵdayın 
uzatıw ) tarqatılǵan programma arxitekturasın jaratıw usılı hám basqalar.
Negizi, WoT veb-qosımshalardı islep shıǵıwǵa jóneltirilgen ámeldegi 
arxitekturalıq sheshimlerden paydalanǵan halda IoT kontseptsiyasın programma 
dárejesinde ámelge asırıwdı támiyinleydi. Basqasha etip aytqanda, sanalı zatlar 
yamasa olardı basqarıw maǵlıwmatlarına WWW betleri arqalı kirisiw kerek. 
Suwretde 1. 9 -de Internet degi arnawlı betti brauzer arqalı qanday etip sımsız 
sensorlar tarmaǵındaǵı jaqtılıq sensorı maǵlıwmatların oqıw yamasa sensor daǵı 
tórtinshi kórsetkish reńin ózgertiw múmkinligine mısal keltirilgen. 
Чтение информации с сенсора, например считывание 
показаний датчика света WEB
-
Клиент
GET/ sensors/ light 
HTTP/ 1.1
Accept: 
„
/
‟
HTTP/ 1.1 200 OK 
Content 
–
Type: 
text/ plain 
Content 
–
Lenght: 
3 
138 
Управление актуатором, например, изменение цвета светодиода

---

PUT/ actuators/leds/ 4HTTP/ 1.1 Content 
–
Type: text/ plain 
Content 
–
Lenght: 7 
0,255,0 
HTTP/ 1.1 200 OK 

---

WoT dıń tiykarǵı qásiyetleri:
1. HTTP protokolınan dástúriy WWW xızmetlerin ushın paydalanilganligi 
sebepli maǵlıwmatlardı uzatıw ushın transport mexanizmi retinde emes, bálki 
programma retinde paydalanadı. 
2. REST programma programmalastırıw interfeysi (sonıń menen birge, RESTful 
API dep ataladı ) arqalı sanalı (sanalı ) ob'ektlerdiń sinxron islewin támiyinleydi hám 
ádetde Resurslarǵa jóneltirilgen arxitektura (ROA) ga ámel etedi. 
3. Veb-saytlar daǵı resursların xarakteristikalaw formatı hám olardı jarıyalaw 
ushın protokol yamasa veb-model sıyaqlı maǵlıwmatlardı uzatıw ushın veb-
mexanizmlerdi óz ishine alǵan Atom sıyaqlı standart veb-texnologiyalarınan 
paydalanǵan halda sanalı ob'ektler ushın asenkron jumıs rejimin támiyinleydi. turaqlı 
HTTP jalǵanıwı veb-serverge maǵlıwmattı brauzerden qosımsha sorawisiz brauzerge 
jiberiw imkaniyatın beretuǵın Comet programması. 
4. Veb-saytlar daǵı resursların xarakteristikalaw formatı hám olardı baspa etiw 
ushın protokol yamasa veb-model sıyaqlı maǵlıwmatlardı uzatıw ushın veb-
mexanizmlerdi óz ishine alǵan Atom sıyaqlı standart veb-texnologiyalarınan 
paydalanǵan halda sanalı ob'ektler ushın asenkron jumıs rejimin támiyinleydi. turaqlı 
HTTP jalǵanıwı veb-serverge maǵlıwmattı brauzerden hesh qanday qosımsha 
sorawisiz brauzerge jiberiw imkaniyatın beretuǵın Comet programması. 
Veb-saytlar daǵı resursların xarakteristikalaw formatı hám olardı baspa etiw 
ushın protokoldı óz ishine alǵan Atom sıyaqlı standart veb-texnologiyalarınan 
paydalanǵan halda sanalı ob'ektler ushın asenkron jumıs rejimin yamasa Comet veb-
qosımshası modeli sıyaqlı maǵlıwmatlardı uzatıw mexanizmlerin Internet arqalı 
támiyinleydi. bunda turaqlı HTTP jalǵanıwı veb-serverge brauzerden qosımsha 
sorawsız maǵlıwmattı brauzerge jiberiw imkaniyatın beredi. 
Bul WoT funktsiyaları Internet arqalı sanalı ob'ektlerdiń ańsat óz-ara tásirin 
támiyinleydi hám olar sanalı ob'ektler funksiyalarına kirisiw hám olardı qollap-
quwatlaw ushın izbe-iz interfeysti támiyinleydi. 
WoT kontseptsiyası Semantik Internet ideyası menen ulıwma bir zatqa iye - bul 
World Wide Web-dıń baǵdarı, onıń maqseti maǵlıwmattı mashinada qayta islew 
ushın uyqas formada usınıw bolıp tabıladı. 
" Semantik veb" termini birinshi bolıp 2001 jıl may ayında Tim Berners-Li 
(Pútkil dunya Internet tarmaǵınıń oylap shıǵarıwshısı ) tárepinen kiritilgen. Semantik 
veb kontseptsiyası Pútkil dunya Internet tarmaǵındaǵı konsortsium (W3 C) tárepinen 
qabıl etilgen hám ilgeri surilgan. 
HTML -betlerge tiykarlanǵan ádetdegi Internette maǵlıwmatlar betler tekstine 
jaylastırıladı hám brauzer járdeminde adam tárepinen alınadı. Biraq, Semantik 
Internet ontologiyalar járdeminde maǵlıwmattı Semantik veb formasında jazıwdı 
názerde tutadı. Ontologiya dep, kórip shıǵılıp atırǵan predmet salasındaǵı (klasslar ) 
túsiniklerdiń rásmiy anıq xarakteristikası túsiniledi. Ontologiya individual klass 
mısalları kompleksi menen birge bilimler bazasın quraydı. Sonday etip, klient 
programması Internetten tuwrıdan-tuwrı faktlarni shıǵarıwı hám olardan logikalıq 
juwmaqlar shıǵarıwı múmkin. Semantik veb HTTP protokolı hám URI-laridan 
paydalanǵan halda Internet menen parallel hám joqarı bóleginde isleydi. 

---

 Ámelge asırılǵan táǵdirde Semantic Web tárepinen usınıs etilgen barlıq 
artıqmashılıqlarǵa qaramay, onı tolıq ámelge asırıw múmkinshiligi tuwrısında 
shubhalar bar. Buǵan insan faktorınan baslap tosqınlıq jasawı múmkin bolǵan hár 
qıylı sebepler kórsetilgen (adamlar hújjetlerdi metama'lumotlar menen islewde 
islewden shaǵılısıwadı, metama'lumotlar haqıyqatı máseleleri ashıq bolıp qalıp atır 
hám taǵı basqa ). Bunnan tısqarı, metama'lumotlarni xarakteristikalaw zárúrshiligi 
qanday da tárzde maǵlıwmatlardıń tákirarlanıwına alıp keledi