Ministrligi

 
Nano-narseler interneti 
 
Nanotexnologiyalar kólemi boyınsha bir neshe júz nanometrge shekem bolǵan 
miniatyura úskenelerin islep shıǵıwǵa alıp keldi. Bul dárejede nano-mashinalar nano-
strukturalıq bólimlerden shólkemlesken hám ózlerin ápiwayı ólshew, tártipke salıw 
yamasa basqarıw operatsiyaların orınlawǵa ılayıq bolǵan bólek funktsional bloklar 
retinde kórsetip beredi. Nano-apparatlar ortasında muwapıqlastırıw hám 
maǵlıwmatlar almasinuvi nano-tarmaqlar dep nomlanishiga múmkinshilik beredi. 
Nano-apparatlar ámeldegi tarmaqlarǵa hám Internetge jalǵanǵanda, " Nano-zatlar 
interneti" dep atalǵan jańa tarmaq paradigması payda boladı 
Nano-apparatlardıń ámeldegi tarmaqlar hám Internet menen óz-ara baylanısı 
jańa tarmaq arxitektorchiligini islep shıǵıwdı talap etedi. Súwret 1. 10 nano-zatlar 
Internetiniń arxitekturasın eki qıylı programmada usınıs etedi - insan denesinde den 
sawlıqtı saqlaw kórsetkishlerin baqlaw hám olardı medicinalıq orayǵa jiberiw tarmaǵı 
hám hár qıylı ásbaplardı birlestirgen zamanagóy ofis tarmaǵı.. 
Нано узел 
Нано шлюз 
Нано звено 
Микро звено 
Нано-микро интерфейс 
Шлюз 
Шлюз 

---

Súwret1. 10 - nano-zatlar Internetiniń arxitekturasına mısallar 
Insan denesindegi tarmaq nano-datchiklar hám nano-aktuatorlardan ibarat bolıp, olar 
sırtqı qapı arqalı medicinalıq shólkemge maǵlıwmat jiberiwi múmkin. Bul halda 
molekulalar, beloklar, DNK, organikalıq zatlar hám kletkalardıń tiykarǵı strukturalıq 
bólimleri nano-dárejede isletiledi. Sonday etip, biologiyalıq nano-sensorlar hám nano-
aktuatorlar insan biologiyalıq ortalıǵı hám jańa tarmaq paradigmasında isletiliwi múmkin 
bolǵan elektron nano-apparatlar - nano-zatlardıń Internetinde interfeysti támiyinleydi. 
Ofis ishindegi tarmaq, hátte eń kishi úskenelerdi de Internetge jalǵanıwdı 
támiyinleytuǵın nano-uzatqıshlar menen birlestiradi. Bul óz-ara tásir nátiyjesinde 
paydalanıwshı hár qanday zattıń jaǵdayı hám jaylasıwın hesh qanday kúsh hám waqıt 
sarplamasdan baqlawı múmkin. Jańa miniatyura apparatların islep shıǵıwda átirap -
ortalıqtan mexanik, elektromagnit hám basqa túrdegi energiya alıw ushın eń zamanagóy 
energiya tejovchi texnologiyalardan paydalanıw múmkin. 
Ámeliy salasından qaramastan, nano-zatlar Internetiniń arxitekturasınıń tiykarǵı 
strukturalıq bólimleri tómendegiler bolıp tabıladı: 
1. Nano-túyinler - miniatyura hám eń ápiwayı nano-apparatlar. Olar ápiwayı esap -
kitaplardı ámelge asırıwǵa múmkinshilik beredi, yadı sheklengen hám signal uzatıw 
sheńberi sheklengen. Nano-túyinlerge insan denesinde yamasa onıń ishindegi biologiyalıq 
nano-datchiklar yamasa átirapımızdaǵı kúndelik zatlarǵa sińirilgen nano-apparatlar - 
kitaplar, saatlar, giltler hám basqalar mısal bolıwı múmkin 
2. Nano-shlyuzlar - bul nano-apparatlar nano-túyinlerge salıstırǵanda talay joqarı 
kórsetkishlerge iye hám nano-túyinlerden maǵlıwmat jıynaw funktsiyasın atqaradılar. 
Bunnan tısqarı, nano-shlyuzlar ápiwayı buyrıqlardı (qosıw / óshiriw, uyqı jaǵdayı, 
maǵlıwmatlardı uzatıw hám hk) orınlaw arqalı nano-túyinlerdiń minez-qulqların basqarıwı 
múmkin. 
3. Nano-mikro interfeysler - nano-shlyuzlardan maǵlıwmatlardı toplaytuǵın hám 
sırtqı tarmaqlarǵa uzatıwshı apparatlar. Bul apparatlar nano-kommunikatsiya 
texnologiyaların da, ámeldegi tarmaqlarǵa maǵlıwmat uzatıwdıń dástúriy texnologiyaların 
da óz ishine aladı
4. Shluz - bul apparat pútkil nano-tarmaqtı Internet arqalı basqaradi. Mısalı, insan 
denesinde datchiklari bolǵan tarmaq bolsa, bul funktsiyanı medicina shólkemine kerekli 
kórsetkishler tuwrısında maǵlıwmat uzatıp, uyali telefon ámelge asırıwı múmkin.