Ministrligi

IoT standartlastırıw
 
Kóplegen xalıq aralıq shólkemler, mámleketlik emes birlespeler, óndiriwshiler 
hám operatorlar alyanslari hám seriklik joybarları zatlar Internetiniń individual 
strukturalıq bólimlerin (M2 M, RFID, keń tarqalǵan sensorlı tarmaqlar hám basqalar ) 
standartlastırıw hám ámeliy qollanıw etiw máselelerinde qatnasıw etpekte. Ulıwma 
alǵanda, zatlar Internetinde infokommunikatsiyalarni rawajlandırıwdıń jańa baǵdarı 
retinde házirgi waqıtta eń ulıwma kontseptual hám arxitekturalıq sheshimler 
anıqlanǵan. Jaqın keleshekte tiykarǵı zatlar zat Internetin ámelde qollanıw etiw ushın 
birden-bir hám izbe-iz normativ-huqıqıy bazanı qáliplestiriw ushın hár qıylı 
standartlardı uyqaslastırıw boladı.

---

 Xalıq 
aralıq 
elektraloqa 
birlespesi 
(ITU-T) telekommunikaciyalardı 
standartlastırıw sektorında ush GSI (global standartlar ) ámeldegi 
Ǵayrat ). Global ǵayrat muwapıqlastırılgan jumıs rejesine muwapıq túrli ITU 
oqıw gruppaları tárepinen parallel túrde ámelge asırilatuǵın jumıslar kompleksin 
ańlatadı. Áne sonday ǵayratlardan biri zatlar Internetin standartlastırıwǵa arnalǵan - 
IoT-GSI (Ob'ektler Internetindegi global standartlar ǵayratı ). Basqa eki global ǵayrat 
- NGN-GSI jańa áwlad tarmaqların hám IPTV-GSI Internetge tiykarlanǵan 
televiziyalıq sistemalardı standartlastırıw da IoT-GSI sıyaqlı IP-ga tiykarlanǵan. 
IoT-GSI ITU-T háreketlerine tiykarlanǵan tarmaq identifikatori (NID), balshıq 
jerde jaylasqan sensorlı tarmaqlar (USN), mashinadan mashinaǵa (M2 M), WEB 
zatlar (WoT) hám t.b. ITU-T Y. 2 xx ceriyasining keyingi áwlad NGN-lari qashannan 
berli " zatlar interneti" ushın birinshi usınıslardı maqullagan: Y. 2060 " zatlar 
Internetine ulıwma noqati", Y. 2063 " zatlar" veb-saytı hám Y. 2069 jıl " shártler hám 
zatlar Internetiniń tariypleri " hám basqalar. 
Y. 2060 usınısı NGN modeline júdá uqsas IOT uyqas jazıwlar modelin usınıs 
etedi hám tórtew gorizontal qatlamdı óz ishine aladı (1. 5-súwret): 
- 
IoT programma qatlamı ;
- 
dasturlar hám xızmetlerdi qollap-quwatlaw dárejesi;
- 
tarmaq qatlamı ; 
- 
qurilma dárejesi.
Súwret: 1. 5 - ITU-T Y. 2060 boyınsha IoT uyqas jazıwlar modeli 
IoT programma qatlamı Y. 2060 da tolıq yoritilmagan. Qosımshalar hám 
xızmetlerdi qollap-quwatlaw qatlamı maǵlıwmatlardı qayta islew hám saqlaw ushın 
hár qıylı IOT sub'ektleri ushın ulıwma múmkinshiliklerdi, sonıń menen birge birpara 
IOT programmaları yamasa bunday programmalar gruppaları talap etetuǵın 
múmkinshiliklerdi óz ishine aladı. Tarmaq júzesine tarmaq múmkinshilikleri (kirisiw 
hám transport tarmaǵındaǵı resursların basqarıw, mobillikti basqarıw, avtorizatsiya 
qılıw, autentifikatsiya qılıw hám esap -kitap qılıw funktsiyaları, AAA) hám transport 
múmkinshilikleri (IoT programma maǵlıwmatları hám xızmetlerin uzatıw ushın 
tarmaq jalǵanıwın támiyinlew) kiredi. 
Hám aqır-aqıbetde, apparat qatlamı apparat múmkinshilikleri hám shluzi 
múmkinshiliklerin óz ishine aladı. Apparattıń múmkinshiliklerine baylanıs tarmaǵı 
menen tuwrıdan-tuwrı almaslaw, shlyuz arqalı almaslaw, sımsız dinamikalıq ad-hoc 
tarmaǵı arqalı almaslaw, sonıń menen birge energiyanı tejew ushın apparattı 
waqtınsha toqtatıw hám qayta qosıw kiredi. Shlyuz qásiyetleri apparatlar (CAN bus, 
Уровень 
приложений 
Уровень поддержки 
приложений и услуг 
Сетевой уровень 
Уровень устройств 
Транспортные возможности 
Сетевые возможности 
Возможности 
шлюзов 
Возможности 
устройств 
Дополнительная 
поддержка сервисов 
Общая поддержка 
сервисов 
Приложения IoT 
Во
зм
о
жн
о
ст
и
б
е
зо
па
сн
ост
и. 
О
б
щ
и
е
и
до
по
лн
и
те
ль
н
ы
е
Во
зм
о
жн
о
ст
и
уп
р
а
вле
н
ия
. 
О
б
щ
и
е
и
до
по
лн
и
те
ль
н
ы
е

---

ZigBee, Bluetooth, WiFi hám basqalar ) hám kirisiw / transport tarmaqları (2 G / 3 G, 
LTE, DSL hám basqalar ) ushın hár qıylı interfeyslerdi qollap -quwatlaydı. 
Shlyuzning taǵı bir ayrıqshalıqı - bul apparatlar hám tarmaqlar interfeysleri 
protokolları bir-birinen parıq etetuǵın bolsa, protokollardı konversiyasini qollap-
quwatlaw bolıp tabıladı. 
Sonıń menen birge, tórtew gorizontal dárejeni óz ishine alatuǵın eki vertikal 
dáreje, basqarıw dárejesi hám qawipsizlik dárejesi bar. Vertikal dárejedegi operatsion 
basqarıw qábiletleri áwmetsizlik tásirin basqarıw, tarmaq múmkinshilikleri, 
konfiguratsiya, qawipsizlik hám esap -kitap maǵlıwmatların óz ishine aladı. 
Basqarıwdıń tiykarǵı ob'ektleri bul apparatlar, jergilikli tarmaqlar hám olardıń 
tapologiya, trafik hám tarmaq tirbandligi. Qawipsizliktiń vertikal dárejesiniń 
múmkinshilikleri gorizontal dárejege baylanıslı. Qosımshalar hám xızmetlerdiń 
qollap-quwatlaw qatlamı ushın AAA funktsiyaları, virusqa qarsı qorǵaw, 
maǵlıwmatlar pútinligi testleri anıqlanǵan. Tarmaq júzesi ushın - avtorizatsiya qılıw, 
autentifikatsiya qılıw, signalızatsiya protokolların informaciyadan qorǵaw 
múmkinshilikleri. Apparat dárejesinde avtorizatsiya, autentifikatsiya, kirisiwdi 
basqarıw hám maǵlıwmatlardıń jasırınlıǵı múmkinshilikleri. 
Osnovnoy tsel'yu proekta Yevropeyskogo integratsionnogo proekta IoT-A 
(Internet of Things - Architecture), uchastnikami kotorogo yavlyayutsya razlichnie 
kompanii, yavlyaetsya razrabotka etalonnoy arxitekturnoy modeli Interneta veshey s 
opisaniem osnovnix sostavlyayushix komponentov, kotoraya bi pozvolila 
integrirovat' raznorodnie texnologii IoT v yedinuyu vzaimosvyazannuyu arxitekturu. 
Túrli kompaniyalar qatnasatuǵın IoT-A (Internet of Things - Architecture) 
Evropa integraciyalashuv joybarınıń tiykarǵı maqseti heterojen IoT texnologiyaların 
óz-ara baylanıslı bolǵan birden-bir arxitektorchilikka birlestiriwge múmkinshilik 
beretuǵın tiykarǵı strukturalıq bólimleriniń xarakteristikası menen zatlar Internetiniń 
uyqas jazıwlar arxitektura modelin islep shıǵıw bolıp tabıladı. 
IoT-A funktsional modeli (1. 6 -súwret) XEI modelinen bir az parıq etedi (1. 5-
suwretke qarang), eger ol da ierarxik bolsa -de, lekin eki vertikal (basqarıw hám 
qawipsizlik) menen toldırılǵan ettita gorizontal dárejeden ibarat.processler
Súwret: 1. 6 - IoT-A arxitekturasınıń funktsional modeli
Eger biz súwrettiń texnikalıq qásiyetlerine shaqırıq qilsak. 1. 7, Internet degi 
maǵlıwmatlar uzatıw modeli IoT-A Internet degi ámeldegi maǵlıwmatlar uzatıw 
modelinen parıq etedi dep búydew múmkin. IoT-A arxitektura modelinde eki zárúrli 
túsinikler bar. Sheklengen tarmaq uzatıw tezliginiń salıstırǵanda tómenligi menen 
xarakterlenedi - 1 Mbit / s den kem (mısalı, IEEE 802. 15. 4 standartı ) hám júdá 
Устройства 
Коммуникации 
Сервисы IoT 
Виртуальные сущности 
Управление бизнес-
процессами IoT 
Приложения 
Уп
ра
вл
ен
ие
О
рга
ни
за
ци
я 
се
рв
ис
ов
Б
ез
оп
ас
но
ст
ь

---