"mineral o’G’itlar texnologiyasi"

S_n = m · 1000/E · V
bu erda, S_n – normal konsentrasiya; m – erigan moddaning grammlarda ifodalangan massasi; E – erigan moddani g/ekvivalent; V – eritmaning millilitrlarda ifodalangan hajmi.
Titir. 1 millilitr eritma tarkibidagi erigan moddaning grammlarda ifodalangan miqdoriga eritmaning titri deb ataladi. Eritmaning titri T harfi bilan belgilanib, quyidagi formula bilan topiladi:

T = n · E / 1000 g/ml

bu erda, T – titr; n – eritmaning normalligi; E – erigan moddaning gramm/ekvivalenti.

Biror moddaning titrlangan eritmasidan foydalanib, ikkinchi eritmaning titrini aniqlash mumkin.
Titrlashda normal eritmalardan foydalanish kerak. CHunki, normalligi bir xil bo’lgan eritmalar teng hajmlarda reaksiyaga kirishadi. Normalligi har xil bo’lgan eritmalar o’zaro normalliklariga teskari proporsional hajmlarda reaksiyaga kirishadi.

V₁/V₂ = n₂/n₁ yoki V₁ · n₁ = V₂ · n₂

bu erda, V₁ – birinchi eritmaning hajmi; n₁ – shu eritmaning normalligi; V₂ – ikkinchi eritmaning hajmi; n₂ – ikkinchi eritmaning normalligi.

3 – misol. Nitrat kislotaning 0,2 N eritmasining titrlashni hisoblab toping.

Echish. T = n · E / 1000 g / ml formuladan foydalanib echamiz:

T _{0,2 N nitrat kislota} = 0,2 · 63 / 1000 = 0,0126

Eritmani aralashtirish qoidasi. Amalda foiz bilan ifodalangan ikkita eritmadan uchinchi bir eritma yoki konsentrasiyasi katta bo’lgan eritmadan konsentrasiyasi kichik bo’lgan eritma tayyorlash kerak bo’lsa, aralashtirish qoidasidan foydalaniladi. Bu qoidaga muvofiq aralashtirilgan dastlabki ikkita eritma massa miqdorlarining nisbati, aralashtirish uchun olingan va ulardan hosil qilingan eritma konsentrasiyalari ayrimasiga teskari proporsional bo’ladi. Aralashtirish qoidasining matematik ifodasini algebrik usul bilan yoki «diagonallar» tasviri deb ataladigan usul orqali chiqarish mumkin.

• 
  Algebrik usul - katta konsentrasiyali eritmaning konsentrasiyasini S₁, massa miqdorini n bilan, kichik konsentrasiyali eritmaning konsentrasiyasini S₂ bilan belgilasak, aralashmaning umumiy massa miqdori (n+m) bo’ladi. Bundan olingan va hosil qilingan eritmalar massa miqdorlarini yoki hajmiy qismlarini ifodalaydigan quyidagi algebrik tenglama tuziladi:
  

nC₁ + mC₂ = (n + m) C₃ tenglama soddalashtirilsa,

nC₁ - mC₂ = nC₃ - mC₂
nC₁ - mC₃ = mC₃ - mC₂
n(C₁ - C₃) = m(C₃ - C₂), bundan n/m = C₃ - C₂/C₁ - C₃, bundan S₁>C₃>C₂

Diagonallar tasvir (sxema) usuli–dastlabki eritmalarning konsentrasiyalarini (C₁ va C₂) chap tomonga, tayyorlanishi kerak bo’lgan eritmaning konsentrasiyasini (S₃) o’ng tomonning diagonallar keshishadigan joyiga yoziladi va ulardan diagonallar o’tkaziladi.