"mineral o’G’itlar texnologiyasi"

Nazorat savollari.

1. 
   Atom – massa va molekulyar massa deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Gaz va bug’ holidagi moddalarning molekulyar massalarini topishni qanday usullarini bilasiz?
   
3. 
   Eritma deb nimaga aytiladi?
   
4. 
   Eritmalar necha turga bo’linadi?
   
5. 
   Foiz va normal konsentrasiya deb nimaga aytiladi? Misollar keltiring.
   

Keltirilgan fizik va kimyoviy formulalarni to’g’ri tushunishimiz uchun quyidagi jadvalda latin va grek alfavitini keltirib o’tamiz.
3 - jadval

Latin alfaviti		Grek alfaviti
YOzilishi	O’qilishi	YOzilishi	O’qilishi
Aa	A	Αα	Alfa
Bb	Be	Ββ	Beta
Cc	Se	Γγ	Gamma
Dd	De	Δδ	Delta
Ee	E	Εε	Epsilon
Ff	Ef	Ζζ	Dzeta
Gg	Ge	Ηη	Eta
Hh	Ash	Θθ	Teta
Ii	Y	Ιι	Yota
Jj	Yot	Κκ	Kappa
Kk	Ka	Λλ	Lambda
Ll	Elp	Μμ	Myu
Mm	Em	Νν	Nyu
Nn	En	Ξξ	Ksi
Oo	O	Οο	Omikron
Rr	Pe	Ππ	Pi
Qq	Qu	Ρρ	Ro
Rr	Er	Σς	--
Ss	Es	Σσ	Sigma
Tt	Te	Ττ	Tau
Uu	U	Υυ	Ipsilon
Vv	Ve	Φφ	Fi
Ww	Dubl-ve	Χχ	Xi
Xx	Iks	Ψψ	Psi
Yy	Igrek	Ωω	Omega

Asosiy shartli belgilar va ularning o’lchov birliklari
4 - jadval

№	Parametr	Belgi	O’lchov birligi
	Uzunlik	L,l	m
	Eni	B,b	m
	Vaqt	Τ	s, soat
	Diametr	D,d	m
	Hajm	V	m^3, l
	Hajm, nisbiy	V	m^3/kg
	Hajmiy kengayish koeffisenti	Β	K^-1
	Balandlik	H,h	m
	Quvvat	N	Vt
	Zichlik	Ρ	kg/m^3
	Tezlik	W	m/s
	Burchak tezligi	Ώ	rad/s
	Radius	R,r	m
	Massaviy sarf, Hajmiy sarf,	G,L,M,W,V	kg/s m^3/s
	Sarf koeffisienti	Α	-
	Dyuza	F	m^2
	Foydali ish koeffisienti	Η	-
	Ovaklik	Ε	-
	Ko’ndalang kesim yuzasi	f,S	m^2
	Bosim, parsial bosim Bosim, to’yingan bug’ bosimi Bosim, gaz aralashmasi bosimi	R R P	Pa Pa Pa
	Dinamik qovushqoqlik Kinematik qovushqoqlik	Μ Ν	Pa·s M^2/s
	Harorat	T,t,θ	K,^oS
	Harorat o’tkazuvchanlik koef-ti	A	M^2/s
	Issiqlik miqdori, ish	Q	J
	Solishtirma issiqlik sig’imi	C	J/kg·K
	Solishtirma issiqlik yuklama	Q	Vt/m^2
	Issiqlik berish koeffisienti		Vt/m^2·K
	Issiqlik o’tkazish koef-ti	K	Vt/m^2·K
	Solishtirma bug’lanish issiqligi	R	J/kg
	Ishqalanish koeffisienti	Λ	-
	Mahalliy qarshilik koef-ti	Ξ	-
	Mol konsentrasiya Massaviy konsentrasiya Nisbiy mol konsentrasiya Nisbiy massaviy konsentrasiya	x,y x,ŷ X,y X,Y	- - - -
	Mol xajmiy konsentrasiya Massaviy xajmiy konsentrasiya	C C	Kmol/m^3 kg/m^3
	Mol massa Diffuziya koeffisienti	M D	kg/mol m^2/s
	Modda berish koeffisienti	βx, βy	kg/m^2· s(h.k.k.b) kmol/m^2 s h.k.k.b)]
	Modda o’tkazish koeffisienti	Kx,Ky	kg/m^2· s(h.k.k.b) kmol/m^2 s(h.k.k.b)
	Solishtirma entropiya	S,s	J/(kg*K)
	Solishtirma entalppiya	I,I	J/kg
	Havoning nam saqlashi	X	Kg/kg
	Havoning nisbiy namligi		%
	Napor: tezlik napori statik napor	htez h	m m
	Materialning namligi	U,u	Kg/kg
	Aylanish chastotasi	N	Ayl/s,s^-1
44.	Og’irlik kuchi	R	N

Birliklar o’rtasidagi nisbatlar

5 - jadval

Kattaliklar nomi	SI ga binoan Birligi	SI birliklariga o’tkazish koeffisintlari
Uzunlik	M	1mkm=10^-6 1°A=10^-10 1ft=0,3048 1in=25,4·10^-3
Massa	Kg	1t=1000 1s=100 1 lb=0,454
Temperatura	K	T°C=(273,15+t) ·K t°F=[5/9(t-32)+273,15] ·K
YAssi burchak	Ràä	1°= π / 180 1°= π / 10800 1ayl.=2π rad=6,38
Og’irlik kuchi	N	1 kgk=9,81 1 din=10^-5 1 texnik kuch=9,81·10^-3 1 lbf =4,45
Solishtirma og’irlik	N/m^3	1 kgk/m^3=1,163
Qovushqoqlik koef-ti: Dinamik Kinematik	Pa·s M^2/s	1P=1 din·s/sm^2=0,1 1s P = 1kgk/9810m^2=10^-3Pa·s =1MPa·s 1St=1sm^2/s=10^-4
Bosim	Pa	1bar=10^5 1mbar=100 1din/sm^2=1mbar=0,1 1kgk/sm^2=1at=9,81·10^4Pa=735 mm.sim.ust. 1 kgk/m^2= 9,81 1 mm.suv.ust.=9,81 1 mm.sim.ust.=133,3
Diffuziya koeffisienti	m^2/s	1 ft^2/s=0,0929
Quvvat	Vt	1 kgk·m/s=9,81 1erg/s=10^-7 1kkal/soat=1,163 1 lbf·ft/s =1,356
Sirtiy tortilish	N/m	1 kgk/m=9,81J/m^2 1erg/sm^2=1din/sm= 10^-3 J/m^2=10^-3 N/m
Hajm	m^3	1 l=10^-3m^3-1dm^3 1 ft^3=28,3 dm^3=2,83·10^-2m^3 1 in=16,387sm^3=16,39·10^-6 m^3
Zichlik	kg/m^3	1t/m^3=1kg/dm^3=1g/sm^3=10^3 1 kgk·s/m^4=9,81 1 lh/ft^2»16,02 1 lb/in^3»27,68·10
YUza	M^2	1 ft^2=0,0929 1 in^2=6,451·10^-4
Ish, energiya, Issiqlik miqdori	J	1 kgk·m=9,81 1 erg=10^-7 1 kVt·soat=3,6·10^6 1 kkal=4,1868·10^3 J=4,19 kJ
Massaviy sarf	Kg/s	1 lb/s=0,454 1 lb/h=1,26·10^-4
Hajmiy sarf	M^3/s	1 l/min=16,67·10^-6
CHiziqli tezlik	M/s	1 ft/s=0,3048
Burchak tezligi	rad/s	1 ayl/min=π/30
Solishtirma issiqlik sig’imi	J/kg·K	1 kkal/(kg·^oS)=4,19 1 erg/(g·K)=10^-4 1 BTU/(lb·degF)=4,19
Issiqlik berish va o’tkazish koef.	Vt/(m^2·K)	1 kkal/(m^2·soat·°S )=1,163 1 BTU/(ft·h·degF)=5,6
Issiqlik o’tkazuvchanlik koef-ti	Vt/(m·K)	1 kkal/(m·soat·°S )=1,163 1 BTU/(ft·h·degF)=1,73
CHastota	Gs	1 Gs=1s^-1 1 ayl/s=1 1 ayl/min=1/60