Milliy ruh – buyuk mezon

Bu sado yangrar hamon,
Sira ado boʻlmaydi.
Olam aytar:
Hech qachon
Ona tilim oʻlmaydi!
Shoir ona tili va millat qismatini biri-biridan ayri tasavvur eta olmaydi. Uning bu mavzuga takror-takror murojaat etgani sababi shunda. Amerikalik olima Ilza Sirtautasga, ukrain shoiri Ivan Drachga bagʻishlangan sheʼrlarida ham ayni ruh ustuvor. Matbuot nashrlaridagi suhbatlaridan birida ijodkor bu haqdagi oʻylarini mana bunday talqin etadi: “Keyingi sheʼrlarimda ona tilimiz toʻgʻrisida yozganlarim Marokash safarida tugʻildi, desam koʻplar ajablanishi mumkin. Munosabat haqiqatan ham uzoq. Lekin gap shundaki, Marokashdagi Arab tili markazini koʻrib, u yerlik olimlar arab tilini chuqur oʻrganish, uni yangi atamalar bilan butun dunyoda targʻib qilish borasida shunday ishlar qilishmoqdaki, ochigʻini aytganda, oʻzbek tilshunoslaridan xafa boʻlib ketasan kishi. Bu markazda vaqt-vaqti bilan barcha arab mamlakatlaridan tilshunos olimlar yigʻilib, dunyo tillarida yangi paydo boʻlgan atamalarni arab tilida qanday ifoda qilish ustida, umuman turli tillar bilan arab tilining oʻzaro aloqalari xususida ilmiy kengash oʻtkazadilar. Ijtimoiy terminlarga ham, ilmiy-texnik terminlarga ham ekvivalent topadilar. Bizning tilshunoslik markazimiz nima bilan shugʻullanadi, Xudoning oʻzi biladi… “Tilga eʼtibor – elga eʼtibor” deymiz-u hech birimiz tilimiz imkoniyatlaridan toʻlaroq foydalanishni oʻylamaymiz…”.
Shunday kechinmalar ogʻushidagi ijodkor ukrain shoiriga bagʻishlangan sheʼrida oʻz iztirobini quyidagicha badiiy talqin etadi:
Ona tiling uchun gʻam chekib dilda
Nola qilsang, koʻkka uchar faryodim.
Yetmish yetti pushtim soʻzlagan tilda
Soʻzlarmikin yana yetti avlodim.
Tabiiyki, shoir yuragini oʻrtagan bu armon oʻtmish zamonga oid. Toʻgʻri, bugun ona tilimiz ravnaqi uchun barcha imkoniyat bor. Biroq bu imkoniyatlardan qay darajada foydalanilayotir – shoirni ana shu muammo oʻylantiradi. Uning “Soʻz latofati” kitobi – ona tiliga boʻlgan muhabbatning beqiyos namunasi. Bu kitobida ijodkor tilimiz haqida millat ruhiyatiga yot, tushuniksiz ajnabiy terminlar, oʻlik soʻz va iboralar orqali emas, chinakam milliy ruh, milliy atama va tushunchalar asosida fikr yuritish, ilmiy-ijodiy oʻylarni yurakni titratadigan tarzda oʻzbekona ifoda etish mumkin ekanini amalda namoyon etdi. Ona tilimizning nechogʻli qadimiy tarixiy ildizlarga, boy ifoda imkoniyatiga ega ekanini yana bir karra koʻngillarga muhrladi. Milliy tilning jonli vujud ekanidan, unga zaxa yetkazish ogʻir gunoh boʻlishidan barchamizni yana bir marta ogoh etdi.
Shoirning ona yurt vasfiga bagʻishlangan sheʼrlari ham milliy ruh bilan sugʻorilgan. Ijodkor shunday bir Vatan qurmoqni istaydiki, uning bayrogʻi – insof, tugʻi – sarhad, muhri – mehr boʻlsin. U Vatanning maʼrifat ummonidagi yelkanlarini qiblai iymon sari burmoq boʻladi. Zero, ijodkor nazdida, shoʻrolar vaʼda qilgan yolgʻon saodat, yolgʻon erk, yolgʻon vatandan xalos boʻlish, chin hurriyat zavqini surishning asosiy sharti ham shu.
Yaxshiga yaxshilik istash oson. Biroq yomonga yaxshilik sogʻinish dushvor. Oʻziga yomonlik qilganlarga nisbatan ham bagʻrikeng, kechirimli boʻlish, hatto gʻanimiga ham Yaratgandan yaxshilik tilash oʻzbekning asl tabiatida bor. Erkin Vohidovning “Kechir, yo Rab” radifli gʻazali ana shu fazilat betakror badiiy talqin etilgani bilan qimmatlidir.