Milliy g`oya va fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayonida maktab ta`limining o`rni

Falsafiy g’oyalar - ilmiy xulosalar va kashfiyotlarga tayanadigan, dunyo va inson haqidagi eng umumiy tushunchalar va qarashlarni ifodalaydigan g’oyalardir. Bunday g’oyalar antropologiya (inson haqidagi ta’limot), gnoseologiya (bilish nazariyasi) hamda ontologiya (borliq haqidagi fan) aksiologiya(qadriyatshunoslik haqida), praksiologiya(tajribaga asoslangan ta’limot) sohalarida to’plangan bilimlarni umumlashtirish, hayotning ma’nosi, yashashdan maqsad, insoniyatning kelajagi va baxt-saodati kabi global masalalar doirasida fikr yuritish asosida shakllanib boradi.

Falsafiy g’oyalar dunyo falsafiy ilmi taraqqiyotida chuqur iz qoldirgan, turli xalqlarga mansub bo’lgan mutafakkir daholar, donishmandlar tomonidan yaratilgan. Antik dunyo falsafasi, o’rta asrlar, Uyg’onish va yangi davrlarda vujudga kelgan G’arb falsafiy fikri namoyondalarining ta’limotlari shular jumlasidandir. (O’qituvchi mashg’ulot ishtirokchilariga ularning falsafiy merosiga doir blits-savollar bilan murojaat qiladi).

Ayniqsa, SHarqda ilk demokratik g’oyalarni targ’ib qilgan, borliq, inson ruhiyati va bilishi haqidagi ilg’or fikrlarni ilgari surgan Forobiy, Beruniy, Ibn Sino kabi mutafakkirlarning falsafiy qarashlari, «Ilohiy ishq» g’oyalari, tasavvuf ilmi vakillari, Alisher Navoiyning insonparvarlik falsafasi kabi betakror g’oyaviy okimlar va ta’limotlar insoniyatning ma’naviy taraqqiyotida chuqur iz qoldirdi. Ular insoniyatni ozod, erkin hayotga, porloq istiqbolga yetaklovchi, hur va aldolatli jamiyatni tarannum etuvchi ijtimoiy-siyosiy g’oyalarning rivoji bilan hamohang bordi.

Ozodlik g’oyasi - mazlumlarni o’z erki uchun kurashga chorlaydigan, qullik va qaramlikning har qanday ko’rinishini inkor etadigan umuminsoniy g’oya. Alisher Navoiyning quyidagi ruboiysi bu g’oyaning asl mohiyatini ifodalaydi: