Milliy g`oya va fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayonida maktab ta`limining o`rni



Download 58,91 Kb.
bet1/14
Sana31.12.2021
Hajmi58,91 Kb.
#215287
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14

Milliy g`oya va fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayonida maktab ta`limining o`rni.


    1. Fikr”, “g’oya”, “milliy g’oya”, “mafkura” tushunchalari. Mafkurasiz inson va jamiyat o’z yo’lini yo’qotishi muqarrarligi.

1. Inson o’zining ongu idroki, aql-zakovati, iymon-e’tiqodi bilan boshqa tirik mavjudotlardan farq qiladi. Hayvonlarning onglidek tuyulgan hatti-harakatlari aslida ularga xos bo’lgan instinktlarning namoyon bo’lishidir. Inson esa o’zining ijtimoiy belgilari orqali barcha jonzotlardan ajralib turadi. Ularning eng muhimi va asosiysi tafakkur bo’lib, u axloq-odob, ma’rifat, ma’naviyat kabi insoniy sifatlarni belgilaydi.

Inson tashqi olam bilan, boshqa insonlar bilan bo’lgan munosabat jarayonida voqelikni o’z tafakkurida idrok qilib, ayni vaqtda, bir tomondan tafakkurini charxlab borsa, ikkinchi tomondan turli fikrlar, qarashlar va g’oyalarni ham yaratadi. Demak, g’oyalar avval inson tafakkurining natijasi samarasi, mahsulidir.

Tafakkur til orqali emas, balki nutq orqali zohir bo’ladi (til hayvonlarda ham bor, lekin nutq yo’q). Insoniyat tabiiy nutq bilan cheklanib qolmay, sun’iy nutqni ham kashf qilganligi uning fikriy, g’oyaviy evolyutsiyasida katta ahamiyatga ega bo’ldi. Nutq va tafakkur uzviyligi g’oyaning paydo bo’lishi va ravnaqida muhim omildir. SHu nuqtai nazardan g’oyainson tafakkurida vujudga keladigan, ijtimoiy xarakter kasb etadigan, ruhiyatga kuchli ta’sir o’tkazib, jamiyat a’zolarini uyushtiradigan, ezgu maqsadlar sari chorlaydigan teran fikr demakdir.

Lekin tafakkurda paydo bo’lgan har qanday fikr, mulohaza yoki nuqtai nazar g’oya bo’la olmaydi. CHunki fikr yoki nuqtai nazar voqelikka bo’lgan oddiy munosabatni ifoda etadi. Masalan, «bu kitob yangi» degan fikr zalvorli emas, unda ijtimoiylik, safarbar etuvchilik xususiyatlar cheklangan. «Kitob inson aqlini charxlaydi» degan fikr esa ijtimoiy salohiyatga, muayyan g’oyaviy quvvatga ega bo’lgan fikrdir.

G’oyasiz jamiyatni qop-qorong’u ko’chada yolg’iz ketayotgan odamga qiyoslash mumkin. Zimiston qa’riga kirib borayotgan bu odamning yo’lida qanday g’ovlar borligini u payqamaydi, albatta. Agar uning qo’lida mash’ala bo’lsa, har qanday to’siqni chetlab, manzil sari dadil ketaveradi. Jamiyat ham shunday - uning g’oyasi bamisoli mash’ala, yo’lchi yulduz singari taraqqiyot yo’lini yoritib boradi.

G’oya - falsafiy kategoriya. U inson bilan atrof-muhit, voqelik o’rtasidagi o’zaro munosabatning mahsulidir. SHuning uchun har qanday g’oyaning ob’ekti va sub’ekti bor. Tashqi olamda, ob’ektiv voqelikda sodir bo’layotgan o’zgarishlar, hodisalar inson ruhiyatiga ta’sir ko’rsatuvchi omillar bo’lib, g’oyaning ob’ekti hisoblanadi. Voqelikda sodir bo’layotgan ana shu hodisa va jarayonlarni anglab, ularga nisbatan munosabat bildiradigan odamzot g’oyaning sub’ekti sifatida namoyon bo’ladi. Qisqacha aytganda, g’oya inson ma’naviy borlig’ining o’zagini tashkil etadi.

G’oya juda qadimdan insonning muhim boyligi, odamlarni birlashtirib, jipslashtirib kelgan qudratli ma’naviy kuch. SHu bois g’oya ijtimoiy zaruriyat tufayli muayyan makon va zamonda paydo bo’ladi, muayyan maqsad va muddaolarni amalga oshirish, ezgu yoki yovuz kuchlarning qo’lida qurol bo’lish darajasiga ko’tariladi. Inson o’z tafakkurini to’g’ri yo’naltirishi aynan shu sababli hayotda muhim ahamiyatga ega. To’g’ri yo’naltirilgan tafakkur va g’oya insonni ezgu maqsadlarga, aksincha holda esa tanazzulga yetaklaydi.

Mazmun-mohiyati va namoyon bo’lish shakllariga qarab g’oyalarning bir qancha turlarini ajratib ko’rsatish mumkin. Har xil diniy, axloqiy va falsafiy ta’limot va yo’nalishlar, ilmiy qarashlar, san’at asarlari negizida muayyan g’oyalar yotadi, ya’ni ijtimoiy ongning barcha shakllari muayyan g’oyalarni yaratadi.




Download 58,91 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish