Milliy 9 (2015-y). p65

II
bob
MILLIY G‘OYA VA BARKAMOL
AVLOD
G‘OYAVIY BO‘SHLIQ
Aziz o‘quvchi, avvalgi darslarimizda ta’kidlanganidåk, inson
tabiatan o‘ta qiziquvchandir. Hatto, yosh go‘dak ham uyqudan
ko‘z ochishi bilan yon-atrofga qarab, o‘ziga ermak qidiradi, nigohi
tushgan narsani ushlab, qo‘lga olib ko‘rgisi kåladi. Chunki inson-
ning ongi, his-tuyg‘ulari bir umr yangilikka intiladi. Ana shu tabiiy
ehtiyojlari qondirilmasdan, uning qalbi yoki ongida bo‘shliqqa
yo‘l qo‘yilsa, avvalo, odamning o‘zi ana shu bo‘shliqni nima bi-
landir to‘ldirishni istaydi. Masalan, to‘yda qo‘shiq aytgisi kålgan
odamga navbat bårilmasa, u uyiga yåtgunicha o‘z qo‘shig‘ini xirgoyi
qilib boradi.
Bu masalaning yana bir tomoni shundaki, odamning o‘zi ma’-
naviy ehtiyojlarini qondirishga qodir bo‘lmagan paytda boshqalar
unga yo‘l ko‘rsatishga harakat qiladi. Misol uchun, har qaysi inson-
ning ota-onasi, undan yoshi katta, tajribasi ko‘proq bo‘lgan aka-
opalari, yaqin qarindoshlari, ustozlari unga faqat yaxshilik tilaydi.
Shuning uchun uning qalbiga yoshligidan boshlab ezgu his-
tuyg‘ularni singdirishga, uni bu hayotda doimo o‘ylab, fikrlab
qadam bosadigan, boshqalar bilan bamaslahat ish tutadigan inson
qilib tarbiyalashga alohida ahamiyat bårishadi.
Afsuski, bu dunyoda yaxshi insonlar bilan birga yomon odamlar
ham bor. Ularning nafaqat xatti-harakat va qilmishlari, balki niyati
ham qoradir. Ular g‘arazli maqsadlarini boshqalarga singdirib,
ezgulikni so‘ndirishga, yaxshilikning yo‘lini to‘sib yashashga intila-
di. Asosan hayotda qat’iy yo‘l tanlab olmagan, nima yaxshi-yu
nima yomon ekanini to‘liq tasavvur qilolmaydigan insonlar, ay-
niqsa, yoshlar aynan shunday g‘alamislarning tuzog‘iga tushib
qolishi mumkin.
Aniq maqsadga ega bo‘lmagan, aql-u hushini tanib olmagan
yoshlarning irodasi zaif, qalbi va ongida bo‘shliq ko‘p bo‘ladi.
«Daraxtning bo‘shini qurt yåydi» dågan maqolni eshitgan
bo‘lsangiz kårak. Bu hikmatda tabiat qonuniyati aks etgan. Pråzi-

---

26
dåntimiz Islom Karimov yurtimiz yoshlariga qarata: «Håch qachon
bo‘sh kålmanglar, aziz farzandlarim!» – degan so‘zlarini alohida
ta’kidlab aytishi bejiz emas. Chunki dunyo kuchli, mard va botir
insonlarni tan oladi. O‘z kuchiga ishonmasdan, bo‘shang va ojiz
bo‘lib yuradigan odamlar bir ishni qoyil qilolmaydi. Aksincha,
ular davlatga ham, jamiyatga ham tashvish keltiradi. Tajovuzkor
g‘oyalar, zararli ta’sirlar, avvalo, ana shunday odamlarning qalbini,
ongini egallashga harakat qiladi. Negaki, ularning qalbida, ongida
g‘oyaviy bo‘shliq bo‘ladi.
Jamiyatda, inson qalbi va ongida aniq maqsad va g‘oyaga
ishonch, intilishning yo‘qligi, tushkunlik, umidsizlik, irodasizlik,
loqaydlikning kuchayishi natijasida paydo bo‘ladigan ruhiy
holat g‘oyaviy bo‘shliq deyiladi.