Миллий холдинг компанияси

§ 2. Газ, нефт ва сув аломатлари ва очиқ фавворалар
ҳақида тушунча, уларнинг белгилари ва келиб чиқиш сабаблари.

6. Газ. Нефт ва сув аломатлари (ГНВП).

Пармалаш коришмаси газ ва нефт билан тўйинишига, эритмани қудуқнинг оғзидан тошиб чикишига, қабул қилиш идишларида айланма коришманинг ҳажмини ортишига коришмани ротордан юқорига отилишига қатлам флюидини превенторнинг газоотводлари орқали отилишига, превенторларнинг ёпиқ ҳолатида устунда ёки отводда босимни ошишига газ, нефт ва сув аломатлари дейилади.
Газ, нефт ва сув аломатлари маълум шароитларда очиқ фавворага айланиши мумкин.
Очиқ фаввора деб, қудуқнинг оғзида беркитувчи мосламанинг йўқлиги, бузилиши, нозичлиги ёки грифон ҳосил бўлиши сабабли қудуқнинг оғзидан бошқариб бўлмайдиган қатлам флюидларининг оқиб чиқишига айтилади.
Грифон деб кондуктор орқасидан табий ва сунъий каналлар орқали назорат қилиб бўлмайдиган газ, нефт ва сувни оқимини юзага чиқишига айтилади.
Отқин. Қисқа вақт ичида қатламдаги сиқилган газнинг қуввати билан бурғулаш қоришмасининг бир қисмини ёки бутун ҳажмини, айрим ҳолларда бурғулаш асбобнинг сиқиб чиқарилишига отқин дейилади.
7. ГНВПни бевосита белгилари:
- бурғулаш қоришмасини газ, нефт ва сувга тўйиниши;
- насос тўхтатилганда қудуқнинг оғзидан қоришмани тошиб чикиши ёки отилиб чиқиши;
- қоришмани циркуляция қилиш пайтида, унинг ҳажмини қабул қилиш идишларида ортиши;
- қуйиладиган коришма ҳажмини кўтарилётган бурғилаш қувурларининг ҳажми билан тўғри келмаслиги.
8. ГНВПни билвосита белгилари:
- катламда нефт, газ ва сувни келиши ҳисобига пармалаш коришмасининг зичлигини пасайиши, эритманинг қовушқоқлигини ва СНСни ўзгариши;
- эритмани циркуляция қилиш пайтида устунда босимни сабабсиз пасайиши;
- бурғулш эритмасининг рангини ўзгариши, сатҳида пуфакчалар ва кўпик ҳосил бўлиши, газ ҳидини пайдо бўлиши.
9. ГНВП сабаблари:
- пармалаш коришмаси зичлигини ҳақиқий қатлам босимига ва чуқурлигига мос келмаслиги;
- пармалаш қоришмасини газ, нефт билан туйиниши ёки пармаловчи қувурлар бирикмасини кутариш пайтида, поршенлаш эффекти натижасида қатламга қарши босимнинг пасайиб кетиши;
- пармалаш қувурлари бирикмасини кутариш пайтида қудукни ўз вақтида уюқлик билан тўлдирмаслик ёки суюқликни қатламга кетиб қолиш сабабли ювиш суюқлигининг сатҳини пасайиши;
- қудуқ ювилмасдн узоқ вақт туриб қолган пайтида, қоришмани газ ёки нефт билан туйиниши;
- пармалш қоришмаси технологик хоссаларини ёмонлашиши, пасайиши ва шу туфайли гил ёки оғирлаштиргичнинг чўкиши ҳисобига унинг зичлигини пасайиши;
- пармалаш қоришмаларининг курсатгичларига, қудуқни ювиш, бурғиловчи ва мустаҳкамловчи кувурларни кутариш ва тушириш тезликларига оид технологик тартибни ва лойиҳа талабларини бажармаслик;
- маҳсулдор қатламни ГТНда куратилган чукурликдан юқорида бўлиши.