-

Диний билимларни ўрганиш ниятида бўлганлар диний экстремистик харакатга аралашиб қолмасликлари учун билиши лозим бўлган керакли маълумотлар.

Фараз қилайлик диний блимларни ўрганиш ниятида юрган одамга номалум ёки яхши таниш бўлмаган шахс мурожат қилди. Ушбу кимса сухбат бошида ислом (диний билимларни) ўрганишга бўлган харакатларга рағбат бериб, асл мусулмоннинг бурч ва жавобгарлиги каби мавзуларда сўз юритади. Сўнгра, билвосита саволлар билан унга талуқли маъумотлар, хусусан диний ва сиёсий қарашлар билан қизиқади. Сухбатнинг охирида эса ўзининг исломга қизиқиши бехад экани ва яқин биродарлари билан диний билимларни пухта эгаллаётганини айтиб “ўлжа”га хам шуни таклиф этади. Шуни айтиб ўтиш керакки бу хилдаги сухбатлар бир мулоқотда бўлиб ўтиши ёки бир неча учрашувга чўзилиши чўзилиши мумкин. Албатта, ислом ақидаларини биргаликда ўрганиш хақида таклиф қилганларни барчаси хам ўз олдига кишини диний экстремистик ғоялар билан захарлаш ва ноқонуний фаолиятга жалб қилиш мақсадида бўлмайди. Бироқ диний билим ўрганишни хохлаган одам қандай жамоага қўшилаётганлиги хақида тўла маълумотга эга бўлишга интилиши келажакда ўзи ва оиласини жиддий кўнгилсизликлардан сақлайди.

Масалан: “Ислом динига доир билимларни кимдан ва қайси асарлар орқали чуқур ва мукаммал ўрганиш мумкин?” деган саволга “сухбатдош” умумий жавоб, яъни “Қуръони Каримдан ва Хадислардан”, дейиш билан чагараланса, ундан кенгроқ жавоб олишга харакат қилиш зарур. Агар сухбатдош ананавий, расмий усулларни рад этса ёки уларни саёзлигини такидласа ёки нашр қилинган жойи кўрсатилмаган, норасмий адабиётлар масалан, Тақиюддин Набихоний қаламига мансуб “Ислом низоми”, “Исломий оламга қайноқ нидолар”, Юсуф ас Саботининг “Иззат ва Шараф сари”, Абдулқадим Заллумга тегишли “Халифаликнинг тугатилиши” хамда муаллифи кўрсатилмаган “Иймонга йўл” (Иймонга йўл рисоласи Акромойлар етакчиси Акром Йўлдошевга қаламога мансуб) “Ширин жон қиссаси” каби китобларни тилга олса ёки номлари зикр қилинган шахсларни ислом дунёсидаги ўрни хақида ижобий сўзласа, унинг диний экстремистик ғоялар тарафдори эканига ишон хосил қилиш мумкин. Шуни хам айтиб ўтиш керакки хар доим хам диний экстремистик оқимлар аъзолари биринчи сухбатданоқ норасмий адабиётлар ва шахслар хақида батафсил сўзламайди. Улар ўз жамоаларига қўшиш мақсадида расман тан олинган диний адабиётлар орқали сабоқ олишни тавсия этиши хамда бошланғич илмларни ўрганиш учун ўз жамоасига таклиф қилиши мумкин. Буларнинг бари қанчалик жозибадор ва тўғри бўлиб кўринмасин, диний маълумоти ва аниқ
_______________________________________________________________________________________________________
Диний бағрикенглик ва мутассиблик. Ўзбекистон Мусулмонлари Идораси. Тошкент 2007 – йил. 108-109-бетлар.

111
мақсадларини билмаган одамдан диний билимларни ўрганишга харакат қилиш салбий оқибатларга олиб келиши мумкин. Диний билимларга бўлган эхтиёжни Ўзбекистон Республикасида қонуний рўйхатдан ўтган жойларда ўрганиш тўғри бўлади.