-

Диний экстремистик харакатлар фуқаролафрни ўз сафига жалб қилишда фойдаланадиган усуллари.

• 
  Хар қадай диний экстремистик мутассиб оқим “ўлжаси”нинг хаётий энг мухим бўлган эхтиёжларини инобатга олган холда, ўз йўлларини энг тўгри ва чиройли қилиб кўрсатишга харакат қилишади.
  
• 
  Одамларнинг бундай оқимлар таъсирига тушиб қолиши, шунингдек, одатдаги ахборот доирасидан ташқарига чиқадига турли шов-шувларга ортиқча этибори билан хам белгиланади. Бундай этиборни бугунги кунда кенг тарқалаётган ғайритабиий ходиса ва жараёнларнинг хақиқатдан хам мавжудлиги хақидаги ахборотлар орқали озиқлантириб туради. Турли хаборот манбаларининг доимий таъсири остида бўлган бир пайтда инсон ғайри илмий, сохта диний гўяларни қабул қилишга мойил бўлиб қолади.
  

Екстремистик гурухларнинг асосий мақсадлари зўравонлик ва алдаш усуллари билан сиёсий хокимиятга эришиш бўлиб, бу ёлда гурух етакчилари оддий аъзоларни бемалол қурбон қилиб юбормоқдалар. Мутассиб ғоялар домига тушиб қолган шахслар оиласидан жамиятдаги ўрнидан, хаттоки хаётидан ажрамоқдалар. Бундай шахсларни хар қандай топшириқни иккиланишларсиз бажариш даражасига олиб келиш учун эса синалган услублардан кенг фойдаланишади.

1. 
   “ўз-оздан” технологиясида фақат биргаликда намозга бориш, дам олиш кунларини бирга ўтказиш, фақат бир ҳафта кечки пайтларда бирга диний адабиёт ўқиш, жамоанинг йиғинларида қатнашиш, фақат бир барта варақа тарқатиш каби кичик илтимослар орқали ёлланаётган шахсни жиддий ёнбосишга мажбур қилиш йўлидан борилади.
   
2. 
   Доимий “мия ювиш” бу усул орқали жамоанинг ғояларини амалга ошириш ёлланаётган кишининг шахсий қийинчиликлари ва жамиятдаги муаммоларни хал этишнинг энг мақбул йўли, деган қараш тинмай уқтириб борилади.
   
3. 
   “Гурухий таъсир этиш” услуби қўлланилади. Бунда жамоанинг барча аъзолари янги аъзони турли томондан ягона ғоя йўналтирилган фикрлар билан “кўмиб” ташлайди.
   
4. 
   Ёлланаётган шахсга бетиним янгида-янги маълумотлар бериш ва ўз фикри билан ёлғиз қолишига йўл қўймаслик унда этироз билдириш ёки бахслашишга имкон қолдирмасликка харакат қилинади ва бир пайтнинг ўзида унга нисбатан жамоа томонидан фақат ширин сўзлар гапирилиб, у хақда ғамхорлик, аксарият холларда моддий ёрдам хам кўрсатилади.
   

Шуни хам такидлаш керакки, киши “ўзимни назорат қила оламан ва хохлаган
вақтимда жамоадан четлаша оламан” деган хаёлдан тобора узоқлаштириб боради. Чунки кўпчилик мутассиб экстремистик оқимлар янги тарафдорларини ёллашда рухий тасирнинг юқоридаги каби усулларидан фаол фойдаланадилар ва
________________________________________________________________________________________________________
Диний бағрикенглик ва мутассиблик. Ўзбекистон Мусулмонлари Идораси. Тошкент 2007 – йил. 103-104-105-бетлар.
108
ортга қайтишга деярли имкон қолдирмайдилар.