Mikroorganizmlarning tabiatda tarqalishi Tuproq mikroorganizmlari va biosfera. Ammonifikasiya jarayoni. Nitrifikasiya

Rizosfera bakteriyalari. Tuproqning o’simliklar ildizi taьsir doirasi ostidagi zonasi rizosfera deyiladi. Rizosfera mikroorganizmlari ildizlar yuzasida va o’simlik ildizlariga bevosita tegib turadigan tuproqda ko’plab rivojlanadi. N.A.Krasilьnikov ma’lumotlariga qaraganda, makkajo’xori, kungaboqar, soya va boshqa ekinlar rizosferasidagi mikroorganizmlar soni, nazorat erdagiga qaraganda 5-10 barobar ko’p bo’ladi.

Rizosferada uchta zona farq qilinadi:

1. 
   mikroorganizmlarga nihoyatda boy bo’lgan ildizlar yuzasi;
   
2. 
   ildizlar tegib turadigan tuproqning yupqa qatlami;
   
3. 
   ildizlar yuzasidan 0,5-1 mm naridagi haqiqiy rizosfera zonasi. Bu zonada mikroorganizmlar uchun oziqa ko’p bo’ladi.
   

Rizosfora zonalarida mikroorganizmlar juda ko’p miqdorda uchraydi, o’simlikning rivojlanish fazalariga qarab ularniig soni ham o’zgarib turadi. Odatda, urug’ unishidan to gullash fazasigacha bo’lgan davrda mikroorganizmlar soni ortib boradi, gullash davrida kamayadi. Zamburug’lar, aktinomisetlar va selyulozani parchalovchi bakteriyalarni soni esa gullash davrida oshadi. Rizosferada spora hosil qilmaydiganlardan ko’pincha psevdomonaslar, mikobakteriyalar, radiobakteriyalar va hokazolar uchraydi. Bakteriyalar o’simliklar uchun fiziologik aktiv moddalar hosil qiladi, qoldiq moddalarni parchalaydi va yuksak o’simliklarga ta’sir etib turadi. Rizosfera bakteriyalari esa o’simliklar ildizidan chiqqan moddalardan foydalanadi. YUksak o’simliklarning barglari va novdalarida epifit mikroorganizmlar uchraydi. Bular orasida eng ko’p uchraydiganlariga misol qilib

Vas.herbicola ni ko’rsatish mumkin.

Nemis olimi E. Libbert (1966) epifit mikroorganizmlar fiziologik aktiv moddageteroauksin sintezlash xususiyatiga ega, degan fikrni aytdi V.I. Kefeli (1969, 1971) karam o’simligi steril muhitda L-triptofandan geteroauksin sintezlashini ko’rsatadi.

A. A. Tarasenko (1972) epifit mikroorganizmlar makkajo’xori maysalarining o’sishi va modda almashinuvi jarayoniga ijobiy ta’sir etganligini ko’rsatgan. Ajratib olingan 12 tur bakteriyadan, atigi 6 turi geteroauksin sintezlash xususiyatiga ega ekanligi ma’lum bo’ldi.