Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

Gollandcha auksion
— 
Gollandiyalik kim oshdi savdosi (English Dutch kim oshdi 
savdosi) - kim oshdi savdosi, unda birinchi bo'lib sotilgan buyum uchun eng yuqori 
narx e'lon qilinadi, so'ngra takliflar birinchi xaridor rozi bo'lgan narxgacha 
tushiriladi, buyum kimga sotiladi. Uning nomi ushbu mamlakatda keng tarqalishi 
tufayli oldi. Xarakterli tomoni shundaki, bu ulgurji kim oshdi savdosi bo'lib, unda 
sotuvchi bir vaqtning o'zida ko'plab buyumlarni namoyish qilishi mumkin. 
Daromad
(revenue, yalpi daromad, TR) - sotilgan tovar miqdorini narxga 
ko‗paytirilganiga teng, mahsulotlarni sotishdan tushgan tushum. 
Daromad samarasi
- iste‘mol majmuasiga kiruvchi ne‘matlardan birining narxi 
o‗zgarishi natijasida hosil bo‗lgan real daromad hisobidan iste‘mol tarkibining 
o‗zgarishi. 
Daromad samarasi
- ishchining ish haqining o‗sishi natijasida ish vaqtining 
qisqirishi hisobidan dam olish vaqtining ortishi. 
Depozit foizi
— mablag‗ qo‗yuvchining pulidan foydalangani uchun unga bank 
tomonidan to‗lanadigan to‗lov, ya‘ni narx. 
Diversifikatsiya 
– (lotinchadan ―diversus‖ – har xil va ―facere‖ – qilmoq, 
bajarmoq) 
– 
ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, mahsulot va xizmatlarni 
sotish bozorlarini kengaytirish maqsadida tarmoq va korxonalar faoliyat sohalarini 
kengaytirish, mahsulot va xizmatlar assortimentlarini ko‗paytirish. 
Diskontlash 
– 
murakkab foiz qo‗shimchasiga qarama- qarshi bo‗lgan 

---

381 
operatsiya, ular kelajak qiymatlarini hozirgi davrda mavjud qiymatlarga 
aylantirilishda ishlatiladi, kelajak to‗lovlarini yoki tushumlarining joriy qiymatini 
aniqlashga imkon beradi.
Differensial renta
— boshqa resurslarga nisbatan yuqori unumdorlikka ega 
bo‗lgan resurs egasi tomonidan olinadigan renta. 
Yоpik auksion
- bunda tovar uchun auksion qatnashchilari bir - biriga borliq 
bo‗lmagan holda stavkalarini qo‗yadi va tovar kim qo‗p stavka quygan bo‗lsa 
shunga beriladi. 
Yer narxi
— cheklanmagan vaqt davomida yyerdan olingan barcha daromadlar 
yig‗indisining keltirilgan (boshlang‗ich yilga) qiymati. 
Ijara haqi
(to‗lovi) — yyerdan foydalanuvchi tomonidan bir yilda yer egasiga 
to‗lanadigan pul miqdori. 
Izokvanta
— bir xil hajmda mahsulot ishlab chiqarishni ta‘minlovchi omillar 
sarflari kombinatsiyalarini ifodalovchi egri chiziq. 
Izokosta 
— yig‗indisi bir xil yalpi harajatga teng bo‗lgan resurslar sarflari 
kombinatsiyalarini ifodalovchi chiziq. 
Iqtisodiy ne’mat
(economic good) — ehtiyojni qondirish vositasi. 
Iqtisodiy renta
- resursni sotilishi mumkin bo‗lgan narx bilan muvozanat narx 
ayirmasiga teng. Noyob, cheklangan resurs va ishchining yuqori malakasi uchun 
to‗lanadigan qo‗shimcha to‗lov. 
Iqtisodiy 
resurslar
(economic 
recourses) 
— 
ishlab 
chiqarishda 
foydalaniladigan omillar yoki ishlab chiqarish omillari. 
Iqtisodiy o‘sish
(economic growth) ishlab chiqarishda foydalaniladigan 
resurslar miqdorini oshirish yoki texnologiyani takomillashtirish orqali 
jamiyatning ishlab chiqarish imkoniyatlarini kengaytiradi 
Investitsion loyihani
oqlash muddati foydalar yig‗indisini investitsiya 
qiymatiga teng bo‗lishini ta‘minlovchi minimal vaqt oralig‗i. 
Investitsiyalash
— asosiy kapitalni to‗ldirish va o‗stirish uchun kapital qo‗yish 
jarayoni. 
Investitsiyani ichki oqlash normasi
(IRR — internal rate of return) — 

---

382 
investitsion loyiha samaradorligi ko‗rsatkichi. Investitsiyani (minus bilan olingan) 
qiymati bilan kelajakda olinadigan sof qiymati yig‗indisini nolga normasi.