Mikrobiologiya va virusologiya

Mikroorganizmlarning oziqa moddalariga bo`lgan ehtiyoji. 
Mikroorganizm hujayrasining asosiy
qismini suv (80-90%) tashkil qiladi 
(bakteriyalar biomassasini sentrifuga yordamida ajratib olib, cho`kma analiz 
qilinganda uning 70 - 85 % suv, 15 - 30% ni quruq biomassa tashkil etadi). Agar 
bakteriya hujayrasi ko`p zaxira moddalar (lipidlar, polisaxaridlar, polifosfatlar 
yoki oltingugurt) tutsa, uning quruq moddasi ham ko`proq bo`ladi.
 
Bakteriyaning quruq moddasi - bu asosan polimerlar oqsil (50%), hujayra 
devori moddalari (10 - 12%), RNK (10 - 20%), DNK (3 - 4%) hamda lipidlar 
(10%) dan tashkil topgan. Eng muhim kimyoviy elementlardan: uglerod - 50%, 
kislorod - 20%, azot - 14%, vodorod - 8%, fosfor - 3%, oltingugurt - 1%, kaliy - 
1%, magniy – 0,5% va temir – 0,2%. Bulardan tashqari, hujayra tarkibida oz 
miqdorda, lekin fiziologik aktivlik uchun zarur bo`lgan bir qancha 
mikroelementlar: marganets, bor, molibden, rux, mis, kobalt, brom, yod va 
boshqalar ham uchraydi.
Mikroorganizmlarning oziqlanish tiplari 
Oziqlanish tipiga ko`ra, bakteriyalar juda xilma-xil guruhlarga bo`linadi va
quyidagi atamalar bilan nomlanadi: 
 
avtotrof
(o`z-o`zini ovqatlantiruvchi);
geterotrof (
boshqalar hisobiga ovqatlanuvchi)
 
usulda oziqlanish termini 
hayvonlar va o`simliklar uchun qo`llaniladi. Lekin mikroorganizmlar uchun 
yetarli emas, chunki mikroorganizmlarda bu bo`linish energiya manbaiga ko`ra 
va uglerod manbaiga ko`ra turli guruhlarga bo`linadi: 
fototrof
lar- energiya manbai yorug’lik bo`lsa; 
xemotrof
lar - energiya manbai bo`lib har xil organik va anorganik 
moddalar xizmat qiladi, agarda anorganik moddalar (N
2
, NH3, H2S, Fe
+2
, S0
2
) 
va boshqalar bo`lsa — 
litotrof
lar (grekcha litos so`zi tosh degan ma’noni 
bildiradi), tayyor organik moddalarni o`zlashtiruvchilar —
organotrof
lar deb 
ataladi. 
Mikroorganizmlarning o`zlashtiradigan energiya manbai va elektoron
donoriga qarab fotoorganotroflar, fotolitotroflar, xemoorganotroflar va 
xemolitotroflarga bo`linadi. Quyida Mishustin bo`yicha eng ko`p tarqalgan 

---

30 
oziqlanish tiplarini keltiramiz.