Mikrobiologiya va virusologiya

 Xemolitoavtotrofiya tipida
ovqatlanish H
2
,
NH3
+
, 
NO
2
-
,
Fe
2+
, H
2
S, 
S, SO
3
2-,
S
2
O
3
2-,
SO va boshqa anorganik birikmalarni oksidlanishidan
energiyani oladi. Bu jarayon
xemosintez
deb ataladi. Uglerodni 
xemolitoavtotroflar CO2
dan oladi.
 
Xemosintez 
(temir 
va 
nitrifikatsiyalovchi 
bakteriyalarda) 
S.N.Vinogradskiy tomonidan kashf qilingan. 
Xemolitoavtotrofiya 
ammiak 
va 
nitritlarni 
oksidlaydigan 
nitrifikatsiyalovchi bakteriyalar, serovodorodni, elementar oltingugurtning va 
oltingugurtni ba’zi oddiy birikmalarini oksidlaydigan oltingugurt bakteriyalari 
tomonidan, vodorodni suvgacha oksidlaydigan, ikki valentli temirni uch valentli 
temirgacha oksidlaydigan va hokazo bakteriyalar tomonidan amalga oshiriladi. 
2NH3 + 3O
2
= 2NNO
2
+ 2H2O + 658 kJ. 
2NNO
2
+ O
2
= 2NNO
3
+ 180 kJ. 

---

31 
4FeSO
3
+ 6H2O + O
3
= 4Fe(ON)
3 
+ 4CO2 + 167 kJ
2N
2
+ O
2
→ 2H2O + 575 kJ. 
Oltingugurt bakteriyalari H2S hosil bo`ladigan suv havzalarida keng 
tarqalgan. Bular H2S → S → H2SO
4
gacha oksidlaydi. 
2H2S + O
2
= 2H2O + S
2
. 
S
2
+ 2H2O + ZO
2
= 2H2SO
4
+ 479 kJ. 
2.2. Xemoorganogeterotrofiya tipida 
ovqatlanish kerakli energiyani va 
uglerodni organik moddalardan oladigan mikroorganizmlarga xosdir. Bularga 
tuproqda va boshqa substratlarda yashovchi aerob va anaerob mikroorganizmlar 
kiradi. 
Xemoorganogeterotroflarni o`lik organik materiallar hisobiga yashovchi