Mikrobiologiya va immunologiya

Tuzuvchilar:

Dotsent Shapulatova Z.J.

Assistent Ruzikulova U.X.
10-mavzu: Leptospirozni laboratoriya diagnostikasi.
Leptospiralar zooantropozonoz kasalliklarni chaqiradi. Leptospiroz bilan juda ko‘p tur hayvonlar, shuningdak odamlar ham kasallanadi. Hayvonlarda kasallik qisqa vaqtli isitma, gematuriya, anemiya, sarg‘ayish, gemoglobinuriya, gemorragik diatez, shilimshiq qavatlar va teri nekrozi, hazm qilish organlarining atoniyasi, ba’zan homila tashlash, o‘lik yoki hayotchanligi past hayvon tug‘ilishi bilan namoyon bo‘ladi. Tabiiy o‘choqli kasallik. Hozirgi klassifikasiya bo‘yicha leptospira (lepto-nozik, spira-spiral) avlodi ikki guruhga bo‘linadi: hayvon va odamlar uchun patogenli (L. interrogans) va saprofit (L. biflexa). Patogen leptospiralar 25 serologik guruhdan iborat bo‘lib, 180 dan ortiq serologik variantlarni o‘z ichiga oladi, ulardan qishloq xo‘jalik hayvonlarida quyidagi seroguruhlari uchraydi - Pomona, Grippotyphosa, Tarassovi, Icterohaemorrhagiae, Hebdomadis, Canicola, Cazackstanika.
Patologik material. Kasal hayvondan 5-10 ml qon, siydik, tashlangan homila yuboriladi.O’lgan mayda hayvonlarning jasadi, yirik hayvonlardan yurak, parenhimatoz organlardan bo’lakchalar, buyrak, siydik xaltasi boylangan holda, orqa miya suyuqligi yuboriladi. Siydik ertalab yem hashak berishdan oldin olinadi.
Patmaterialni laboratoriyada 6 soatdan (sovutgichda saqlansa 10-12 soatdan) kechiktirmay tekshirish kerak.
Diagnoz bakteriologik va serologik usullarda qo’yiladi.
Mikroskopiya. Leptospiralar bo’yoqni yomon qabul qiladi. Ular ezilgan tomchi usulida tekshiriladi, qorong’ilashtirilgan kondensorda. Leptospiralar spiral shakldagi, to’g’ri yoki S holdagi ingichka, harakatchan ipsimon organizm. Uzunligi 5-20 mkm, diametri 0,1-0,2 mkm, uchlari ilmoq shaklida egilgan. Leptospiralar fibrillalar yordamida harakatlanadi. Grammanfiy, Ramonovskiy Gimza usulida 48 soat bo’yaganda pushti-binafsha rangda bo’ladi. Lyuminissent mikroskopiyada leptospirozning maxsus fluoresensiyali globulini ishlatiladi.
Mikroskopik tekshirishda leptospiralar aniqlansa, diagnoz qo’yishda shu bilan chegaralanish mumkin. Leptospiralar tanasi o‘qida joylashgan ikkita uzun, ingichka iplar va ularga vintga o‘xshab buralgan sitoplazmali spiral yordamida harakat qiladi. 12-18 ta bir-biriga jipslashib turuvchi birlamchi buramlari bor. Spiralning birinchi buramlari juda mayda va bir biriga mahkam yopishgan bo‘ladi. Buramalarning shakli va kattaligiga qarab leptospiralar C, S, X harflari, ba’zan 8 raqami shaklida bo‘lishi mumkin. Leptospiralarning uchlari ilmoq ko‘rinishida egilgan bo‘ladi. Ammo ilmoqsiz shakllari ham uchraydi. Ba’zilarining uchlari yumaloq, yo‘g‘onlashgan bo‘ladi. Hujayra uzunligi 7-15 mkm, ( 30 mkm va undan ham uzunlari uchraydi) eni 0,1-0,25 mkm. Tanasi o‘q ipi, sitoplazmatik silindr, ko‘ndalang halqalar va ko‘p qavatli qobiqdan iborat. Ustida mikrofibrillalari bor. Nukleoidi ekssentrik joylashgan. Spora va xivchin hosil qilmaydi. Aktiv harakatchanligi - Leptospira avlodi mikroorganizmlarining diagnostik belgilaridan biri hisoblanadi. Odatdagi anilin bo‘yoqlar bilan yaxshi bo‘yalmaydi. Maxsus usullardan Romanovskiy Gimza usulida 48 soatdan keyin pushti - ko‘k rangga bo‘yaladi.