Mikrobiologiya va immunologiya

Biokimyoviy xususiyatlar.
Bakteriyalarning biokimyoviy xususiyatlarini o’rganish infeksion kasallik qo’zg’atuvchilarini aniqlashda muhim differensial diagnostik usul hisoblanadi.
Bakteriyaning saxarolitik xususiyatlari ularni tarkibida har xil uglevodlar, indikatorlari bor differensial - diagnostik oziq muhitga ekib aniqlanadi. Buning uchun kultura Gissa oziq muhiti (tarkibida -glukoza, laktoza, maltoza, saxaroza, mannit, dulsit, arabinoza, sorbit va h.k. bo’ladi) steril yog’sizlantirilgan sut, lakmus sut, metilen ko’ki qo’shilgan sutlarga ekiladi. Termostatda o’stirib, uglevodlarni fermentatsiya qilish natijasi hisobga olinadi. Muhit rangi qizaradi -uglevod parchalanib kislota va gaz hosil bo’ladi (44-rasm). Bu maqsadda uglevod va indikatorlar qo’shilgan yarim suyultirilgan agar, shuningdek, Endo, Levin, Ploskirev zich oziq muhitlari ishlatiladi.
Proteolitik xususiyatlarni ko’pincha GPJ ga kulturani tik ekib o’rganiladi. Bakteriya fermentlari ta'sirida jelatina proteolizga uchrab, muhitda erish (suyulish) paydo bo’ladi. Har xil turdagi mikrob jelatinani eritishi har xil bo’ladi. Ba'zisi voronka, ba'zisi xaltachadek, paypoqsimon va h.k. Bakteriyalar oqsilni parchalashining oxirgi mahsulotlari (indol, vodorod sulfid, ammiak va h.k.) hosil bo’lishiga qarab aniqlanadi. Bunda maxsus tayyorlangan lakmus qog’ozlardan foydalaniladi. Qo’rg’oshin asetat eritmasi shimdirilgan qogoz vodorod sulfid ta'sirida qorayadi, ammiak ta'sirida pushti rangii lakmus qog’oz zangori, indol ta'sirida esa sariq indikator qog’oz pushti rangga kiradi.

Mikroblarning ba'zilari o’zining fermentlari ta'sirida reduksiyalash xususiyatini namoyon qiladi. Ya'ni organik bo’yoq - metilen ko’ki, malaxit yashili, neytral qizili kabilar qo’shilgan oziq muhitga (sut) ekkanda 24 soat termostatda o’stirgandan keyin uni rangsizlantiradi.
Katalazani aniqlashning har xil usullari bor. 1. Agarda o’stirilgan sutkali kulturaning yuzasiga 1 ml l% li vodorod peroksid (H₂O₂) eritmasi bir tekis yoyiladi. Katalaza bo’lsa, ajralgan kislorod gazi pufakchalari paydo bo’ladi. 2.Buyum oynasiga 3-10 % li vodorod peroksid eritmasi tomdirib unga bakterial ilmoqda agarli kultura aralashtiriladi. Gaz pufakchalarining (kislorod) ajralishi katalazaning borligidan dalolat beradi. 3.Bulonli kulturada katalazani aniqlash - probirkaga 1 ml kultura quyib unga 1 ml 10%li vodorod peroksid eritmasi qo’shiladi. Gaz pufakchalarining ajralishi (har xil darajada) katalazaning borligidan dalolat beradi.
Gemolitik xususiyatlar. Ba'zi bakteriyalar hayot faoliyati jarayonida, eritrotsitlarni lizisga uchratuvchi oqsil tabiatli moddalar-gemotoksinlar hosil qiladi. U eritrotsit qobig’ini parchalaydi. Bakteriyalarning gemolitik xususiyatini aniqlash uchun kultura 5 % fibrinsizlangan qon aralashtirilgan go’sht - peptonli agarga ekiladi (qonli agar). Agar gemolitik xususiyati bor bo’lsa, eritrotsitlar lizisga uchrab koloniya atrofida tiniq gemoliz paydo bo’ladi.