Mikrobiologiya va immunologiya

Zamburug‘larning umumiy tushunchasi va nomlanishi. 
Zamburug‘lar (Fungi, Mycetes) - past tabaqali o‘simliklardan kelib chiqqan, 
xlorofilsiz, geterotrof organizmlardir. Hozirgi vaqtda zamburug‘lar katta 
eukariotlar olamiga kiradi, bu o‘z navbatida ikkita mustaqil Mycota zamburug‘lar 
olamiga bo‘linadi. Bular yana ikkita bo‘limga: Myxomycota va haqiqiy Eumycota 
zamburug’lariga ajraladi. Bular ham o‘z navbatida anamorf (jinssiz) va telemorf 
(jinsiy) rivojlanish, bosqichlariga ko‘ra sinflarga bo‘linadi. 
Patogen zamburug‘larning ko‘pchiligi deyromitset sinfiga kiradi. Ularning 
giflari septali bo‘lib, vegetativ hamda konidiylar (ekzosporalar) yordamida jinssiz 
yo‘l bilan ko‘payadi. Bular ham o‘z navbatida sinf, tartib, oila, urug‘, tur va 
shtammlarga bo‘linadi. Shulardan ayrimlari saprofitlar, ba’zilari o‘simliklar, 
hayvonlar va odamlarda kasalliklarni keltirib chiqaradi, ya’ni patogendir. Hozirgi 
vaqtda zamburug‘larning 100 dan ortiq patogen turlari ma’lum. 
Zamburug‘lar yosh kulturasining hujayrasi dumaloq, tuxumsimon, etilgan 

---

22 
hujayralari esa noksimon, duksimon va amyobaga o‘xshash bo‘lishi mumkin. 
Ko‘pchiligi esa silindrik hujayralarning birlashishidan mitseliy hosil qiladi. 
Zamburug‘lar tuzilishi bo‘yicha suv o‘tlariga o‘xshash bo‘lib, ajralib turadi, bir 
yoki bir necha yadro, hujayra devori va sitoplazmatik pardadan iborat. Yosh 
kulturalarning sitoplazmasi gomogen bo‘lib, etilganlari donachalardan tashkil 
topgan. Sitoplazmasida mitoxondriya, Goldji apparati, vakuola, turli kiritmalar 
(glikogen, volyutin, lipid, organik tuzlarning kristallari, pigmentlar) bor. 
Zamburug‘lar hujayrasining struktural komponentini mitseliylar tashkil 
etadi. Ular shoxlangan, rangsiz, yo‘g‘onligi 1-10 mkm, uzunligi 4-70 mkm, 
iplardan (giflardan) iborat. Zamburug‘larning ayrim turlaridagi mitseliylar 
bo‘g‘insiz hujayralardan (Mucor), ayrim oliy zamburug‘lar mitseliylari ko‘p 
hujayrali, achitqisimon zamburug‘larda esa (Candida) soxta mitseliylar bo‘ladi.