Mikrobiologiya va biotexnologiya kafedrasi biotexnologiya mutaxassisligi

Sulfanilamid preparatlar. Yuqumli kasalliklar klinikasida norsulfazol, sulfadimezin, etazol va boshqa preparatlar keng ishlatiladi. Sulfanilamid preparatlar ta’sirida bakteriyalar ko‘payish va fermenlar ishlab chiqarish xossalarini yo‘qotadi. Sulfanilamidlar mikroorganizmlarning kapsula hosil qilishiga to‘sqinlik qiladi, natijada ular fagositoz va lizisga beriluvchan bo‘lib qoladi. Bu preparatlar yetarli keng ta’sir doirasiga ega. Xususan ular har xil streptokokklar, pnevmokokklar, gonokokklar, meningokokklar, dizenteriya qo‘zg‘atuvchilari, protozoy kasalliklar (bezgak, toksoplazmoz) va xlamidiozlar (traxoma) ga katta ta’sir ko‘rsatadi. Sulfanilamidlar gipovitaminozga sabab bo‘lishi tufayli ularni C vitamin bilan birga qo‘llagan ma’qul. Ko‘pincha biseptol, sulfaton preparatlari bilan birga qo‘llaniladi.
Viruslarga qarshi preparatlar. Keyingi yillarda grippoz infeksiyaga qarshi davolovchi va profilaktik ta’sir ko‘rsatuvchi preparatlar olingan. Bularga jumladan, amodantan hosilalaridan midantan va remantadin kiradi. Ular og‘iz orqali qabul qilinadi. Mahalliy tarzda qo‘llaniladigan qator preparatlar – oksolin, tebrofen, florenal va boshqalar yaratilgan. Oksolin adenovirusli infeksiya, gerpes, rinitlar va gripp profilaktikasida qo‘llaniladi. Bular bilan bir qatorda tebrofen, floresil, riodoksol va bonafton ham analogik ta’sirga ega. Bugungi kunda biologik tabiatga ega bo‘lgan preparatlar – interferon va lizosim keng ishlatilmoqda. Virusga qarshi ta’sir ko‘rsatadigan interferonga ichki himoya omili sifatida qaraladi. Ayniqsa uni konyunktivaga, burun yo‘llariga yuborish va ingalyatsiyada ishlatish samaralidir. Oqsil tabiatiga ega bo‘lgan lizosim fermenti organizmning turli to‘qimalari va suyuqliklari tarkibiga kiradi. U bakteriolitik (mikrob devorini eritadi) ta’sirga ega. Unga grammusbat mikroblar juda sezgir bo‘lib, grammanfiy bakteriyalar ham kam sezgirlik namoyon qiladi. Bu preparatlar organizmda yallig‘lanishga qarshi va mukolitik ta’sir ko‘rsatadi. Lizosim sepsisda keng qo‘llaniladi, uni mahalliy va parenteral usulda ishlatish mumkin. Viruslarga qarshi ðreðaratlardan azidotimidin, ribavirin (ribamidil), foskarnet, suramin, retrovir, viroleks va boshqalarni ko‘rsatib o‘tish muhimdir. Bu preparatlar OITS–orttirilgan immunitet tanqisligi sindromida qo‘llaniladi. Bular tormozlovchi ta’sirga ega. Keyingi yillarda B virusli gepatitni davolashda virusga qarshi recombinant preparat – reaferon va intron qo‘llanilmoqda.