Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
164
avlodlarga mansub ulkan allomalariga emas, faqat bizga zohir bo‘ldi", deb hisoblovchi 
fitnachilarning johilligini keskin tanqid qiladi.
G'arbning uchta dinidagi diniy radikalizm hodisasi ham xuddi shunga o‘xshashdir. Yana 
shuni ham qayd etish kerakki, ayni hol keyingi paytlarda hinduizmda ham kuzatilmoqda. 
Aqidaparastlik somiylar tushunchasidagi vahiy qilib yuborilgan bitiklarning mavjudligini 
nazarda tutadi. Ushbu tushuncha, Hindistonda fundamentalistik harakatlar yo‘q, degan 
xulosaga sabab bo‘ladi. Lekin ular mavjuddir. 1998 yili Hindistonning BJP (Hindiston 
xalq partiyasi) uyg‘onish partiyasi hokimiyatni qo‘lga kiritadi va Neru tarafdorlarining 
yarim asrlik diniy indifferentizm siyosatini bekor qiladi. Uning radikal qanotida 
hindularning shovinistik partiyasi bo‘lgan "Shiv Sena" 1995 yilning boshlarida 
Maharashtra shtati va Bombay shahrida g‘alabaga erishib, hokimiyatni qo‘lga kiritadi. 
Uning rahnamosi Bal Thakkeray Bombayda istiqomat qilayotgan kam sonli 15 foiz 
musulmon aholini "g‘ayri-fuqarolar" va "sotqinlar" deb ataydi. Shahardagi g‘alayonlar 
yuzlab musulmonlarning yostig‘ini quritadi.
Thakkereyning ustozi M.S.Golvalkar degan kimsa edi. U hinduizmning G'arb dinlari va 
nemislarning "xalq" - 
"volk»
deb atalgan romantik g‘oyalari ta'sirida paydo bo‘lgan 
yangi yo‘nalishini targ‘ib qiladi. Golvalker nazdida, hinduizm an'analari chin ma'nodagi 
hindu millatchiligi - 
hindutva 
uchun yetarli asos bo‘lib xizmat qila olmaydi. Shu tariqa u 
hind bitiklarining erkin asosini g‘arbliklar tushunchasidagi mo‘‘tabar bitiklarga aylantirish 
uchun "somiylashtiradi". Ram oliy xudo deb tan olinadi. Cherkovga borib ibodat qilishga 
o‘xshash ibodat turi joriy etiladi. Golvalkar va "Shiv Sena" partiyasi hinduizm islohotini 
hayotga joriy etadi va hindu aqidaparastligiga yo‘l ochib berishadi. Aslida G'arbga xos 
bo‘lgan aqidaparastlik tez orada bu yerga ham yetib keldi: begonalashgan ikkinchi 
avlodga mansub muhojirlar o‘z taqdiridan norozi bo‘lib, siyosiylashgan mujodala 
vositasida davlatga hamda go‘yo o‘zlarining badbaxtligiga sababchi bo‘lgan kamsonli 
etnik va diniy guruhlarga qarshi kurashga otlanishadi. An'anadan so‘nggi Hindistonda 
yong‘in xavfi har qachongidan realroqdir va ba'zi bir kuzatuvchilarning fikricha, 
Bosniyadagi urush buning oldida hech gap bo‘lmay qoladi.
Mening musulmon bo‘lmagan o‘lkalardagi mana shu tamoyillarni nima uchun batafsil 
keltirayotganim o‘z-o‘zidan ravshan bo‘lsa kerak. Vahhobiylik va shovinistik libosdagi
islom uyg‘onishi faqat islomgagina xos bo‘lgan narsa emas. U dunyoning turli dinlarida 
yuz berayotgan o‘tish davrining islomdagiga o‘xshash zuhur bo‘lishi, xolos. Tokio 
metrosida sodir bo‘lgan voqealar buddizm singari tinchlikparvar din ham bundan 
mustasno emasligini ko‘rsatib berdi. Yuz berayotgan voqealar o‘rtacha ma'lumotga va 
aqlga ega bo‘lgan kishilarning dunyodagi keskin o‘zgarishlarga qarshilik ko‘rsatish 
nuqtai nazaridan o‘z noroziligini bildirish vositasi sifatida an'anani mafkuraga 
aylantirayotgani natijasidir. Rahnamolarining intellektual qashshoqligi, o‘zining esa 
savodsizligi va badiiy jihatdan bepushtligiga qaramasdan, ushbu harakatlar katta kuchga 
ega va 21-asrda muhim ahamiyatga ega bo‘lishini hozirdan ko‘rsata bormoqda. 
Hissiyotlarga to‘la ommaviy madaniyat va mutaassib siyosatdonlar qarshiligiga duch 
kelayotgan bir paytda nima qilishimiz mumkin? Biz bu harakatlarni o‘sha dinlarning
haqiqiy ovozi bir pulga qimmat, deb atayotganini esda tutishimiz lozim. Biz hukmron 
tamoyilni bir hovuch esini yeb qo‘ygan kishilarning qilmishlari sifatida baholamasligimiz 
kerak.

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter