Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

 
6.3.Turizmda ovqatlantirishni tashkil etish. 
Turistning ovqatga bo‘lgan ehtiyojini umumiy ovqatlanish korxonalari 
qondiradi. Ular xilma-xil shakllari bilan farq qiladi. Turistik ovqatlanish 
industriyasiga restoranlar, kafelar, barlar, oshxonalar, tamaddixonalar va boshqalar 
kiradi. Turistlarning bular singari joylashtirish vositalari bilan birgalikdagi 
ovqatlanish korxonalari xizmat sifati va madaniyati, oshxonasi va taklif etadigan 
taomlari, o‘rinlar soni, ish rejimi, mijozlarga xizmat ko‘rsatish shakllari bilan 
klassifikatsiyalanadi. 
Turizmda ovqatlantirish korxonalar klassifikatsiyasi va ularga 
qo‘yiladigan talablar. 
Turistik xizmat ko‘rsatish texnologiyasida asosiy 
xizmatlardan biri bu ovqatlantirish hisoblanadi. Ovqatlantirish turizm industriyasi 
o‘z ichiga quyidagi ovqatlantirish korxonalari turlarini oladi: 
1. Restoranlar. 
2. Kafe. 
3. Barlar (gril barlari, pivo barlari, foto barlari, kokteyl barlari va 
boshqalar). 
4. Oshxonalar. 
5. Oshxona – fabrikalar. 
6. Tayyorlov fabrikalari.
7. Bufetlar. 
8. Oziq-ovqat va qandolat magazinlari. 
Bunday korxonalar turistik firmalarning o‘zida bo‘lishi yoki ijaraga olinishi 
mumkin. Ularning ko‘pchiligi mehmonxonalar tarkibiga kirgan bo‘ladi, kamdan 
kam hollarda mustaqil faoliyat yuritadilar. 
•
Korxonalar xizmat ko‘rsatish shakliga ko‘ra ofitsiantlar xizmat 
ko‘rsatadigan va o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatadigan ko‘rinishga ega 
bo‘ladi. 
•
Turistlar ovqatlanishi rejimi bo‘yicha to‘liq pansion va yarim 
pansionga; 
•
maxsus ovqatlantirishga; 
•
bolalarni ovqatlantirish va boshqalarga bo‘linadi. 
Qator mehmonxonalar nomerlarida oshxonalar, mini barlar mavjud. 
Ovqatlantirish xizmati ham nomerda, ham ovqatlantirish korxonalarida ko‘rsatilishi 
mumkin. Turistlarni ovqatlantirish turlari bo‘yicha bu xizmat: 
•
kompleks ovqatlantirishga; 
•
tanlash asosida ovqatlantirishga, avvaldan buyurtma orqali 
ovqatlantirish, shu jumladan, bayramlar, qabullar, yubileylar, 
banketlarga xizmat ko‘rsatish kabilarga bo‘linadi. 
Bundan tashqari, ovqatlantirish korxonalari milliy, yevropa, koreys, xitoy, 
gruzin va boshqa oshxonalarga bo‘linishi mumkin. Korxonalar yana joylar soni, ish 

---

481
tartibiga qarab ham ajratiladi. 
Texnik jihozlanishi, ko‘rsatiladigan xizmatlar sifati va hajmi, joyning 
arxitektura-badiiy 
jihatdan 
bezatilishi, 
narxlar, 
joylashgan 
joyi, 
avtomatlashtirilganlik darajasi va korxonaning boshqa ko‘rsatkichlariga ko‘ra 
ovqatlantirish turizmi industriyasi korxonalari kategoriyalariga ajratiladi. 
Kategoriya - ovqatlantirish korxonasining xizmat ko‘rsatish darajasini belgilovchi 
farqli belgi hisoblanadi. Kategoriya * (yulduz) belgisi bilan belgilanadi. Yuqori 
kategoriya - 5 yulduzli past kategoriyaligi esa bir yulduzli hisoblanadi. 
O‘rnatilgan talablar javob bermagan sertifikatsiyadan o‘tmagan korxonalar 
eski kategoriyada qoladilar. Kategoriya berish O‘zbekiston Respublikasining 
sertifikatsiyalash organlari tomonidan amalga oshiriladi. 
Agar biz ovqatlanish sektorida uning ishi turistik madaniy xordiq olishni 
tashkil etilishiga qaratilganini e’tibordan qochirsak, tasavvurimiz uncha to‘liq 
bo‘lmaydi. Ovqatlanish korxonasi mijozlarni normal hayoti uchun nafaqat zarur 
kaloriyali taomlar bilan ta’minlaydi, balki ko‘ngil ochish va yorqin unitilmas 
taassurotlar olish imkonini ham beradi. 
Ko‘pchilik sayyohatchilar turli mamlakatlar milliy taomlari bilan tanishish 
maqsadida maxsus gostronomik va ichimlik safarlariga otlanadilar. Bunday safarlar 
chog‘ida ular mahalliy urf-odatlar bilan tanishishadi. Ko‘p hollarda folklor 
bayramlari ishtirokchisiga aylanadilar. Germaniya va Chexiyada bo‘lganda, 
masalan, pivo muassasalariga kirilmasdan qolmaydi. Ispaniyada bo‘lishni esa 
«passov a tapeo» siz, ya’ni barlar bo‘ylab sayr vino va pivoga qo‘shib beriladigan 
gazaklarni tatib ko‘rishni tasavvur qilib bo‘lmaydi. Turistlarda etnografik 
restoranlar va kafelar katta qiziqish uyg‘otadi. Ulardagi milliy ichki joziba, 
orastalik, ofitsiantlar kiyimi, orkestr repertuari, taklif qilinadigan taomlar va 
ichimliklar hech kimni korxonalari befarq qoldirmaydi. Milliylikdan tashqari, 
ovqatlanish korxonalari boshqa har xil ko‘rinishda bo‘lishi ham mumkin: bank 
o‘ziga xos xizmatlaridan tortib, shamol tegirmonlarigacha. Tanlash markaziy 
mavzusi zallarni jihozlanishi, mijozlarga xizmat ko‘rsatish marketing tadqiqotlari 
va san’at uyg‘unligini qamrab oladi. Bozor vaziyatini bilish va raqobat sharoiti 
mavzu istiqbollarini begilash imkonini beradi. Bunda restoranlarning tajribali 
menejerlari ko‘pincha o‘z funksiyalariga tayanadilar. 
Mavzular 
tanlash 
hamisha 
ma’lum 
qaltisliklar 
bilan 
kechadi. 
Muvaffaqiyatsizlikka uchralganda uni almashtirishga to‘g‘ri keladi. Bunday 
vaziyatlarda odatda restoranlar lavhasini yoki taomnomasinigina yangilash bilan 
cheklanishmaydi. Ular binoni to‘liq rekonstruksiya qiladilar. Yangi xodimlar 
yollaydilar, taomnoma tuzadilar va oshxona jihozlari buyuradilar. Tanlangan 
mavzuga doir tegishli ko‘ngil ochar dasturlar o‘ylab topadilar. Odatda bunday qayta 
qurish ishlari qimmatga tushadi. Shuning uchun ungacha moliyaviy reja ishlab 
chiqiladi va qarorlar qabul qilinadi.