Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

komplementarligidir
(jamlanmadorlik)-bu xususiyat turistik mahsulot va 

---

451
xizmatning bir-birini to‘ldira olishidir. Bu xususiyat shunday tushiniladi, ya’ni 
iste’molchi tomonidan sotib olinuvchi tovar ko‘pincha butun bir boshqa tovar va 
xizmatlar sotib olishga olib keladi. Masalan, transport xizmati avtomatik ravishda 
boshqa turdagi xizmatlar (ovqatlanish, ko‘ngil ochar dasturlar) sotib olinishiga 
sabab bo‘ladi Bu esa o‘z navbatida turistik tovar va xizmatlarni kengaytirish uchun 
harajatga olib keladi, shuningdek turli xoldagi turistik mahsulot ishlab 
chiqaruvchilar o‘rtasida daromadning taqsimlanshiga olib keladi. 
Turistik bozorning holatiga qarab uning turli shakllari yuzaga keladi. Bir 
qator xolatlarda turistik bozor shakllanib bo‘lgan bo‘ladi, ya’ni ishlab 
chiqaruvchilar va iste’molchilar chegarasi belgilangan bo‘ladi. Bunday bozor 
egallab olingan yoki tayyor bo‘lgan deb ataladi. Shunga qaramay bunday holatlarda 
kishilarda ta’tillarini maroqli o‘tkazish usullarini tanlash imkoniyati bo‘ladi, uning 
uchun turoperator iste’molchilarni jalb qilish yoki raqobatda yengish uchun harakat 
qilishi kerak. 
Boshqa bir hollarda bozorni tuzishga (yaratishga) to‘g‘ri keladi, ya’ni 
turistik mahsulot uchun talab doirasini shakllantirish lozim bo‘ladi. Talabgor 
haridorlar yangi joylarning borligidan, ularning yaxshi tomonlari, afzalliklari va 
servis holatidan xabardor bo‘lishlari kerak. Ular ushbu turne yoki kruizdan 
ma’naviy ozuqa olishlari, o‘z talab-istaklarini qoniqtira olishlariga ishonch hosil 
qilishlari lozim. Turizm bozori turli xillardan iboratdir. Ushbu tarmoqda bozor 
masshtabiga ko‘ra bir muncha kichiklari ham mavjuddir. Shu sababli turistik 
bozorning turli klassifikatsiya usullari bor. 
BTT (butunjahon turizm tashkiloti) tavsiyalariga muvofiq sayohat qilish 
maqsadiga bog‘liq bo‘lgan bir qancha turistik yo‘nalishlar belgilanadi: rekreatsion, 
ishchi (xizmat turi) ilmiy, madaniy o‘rganuvchi, davolanuvchi, diniy-etnik 
turizmlar. 
Turistik mahsulot iste’molchilarining sanoqbay tavsifiga ko‘ra uch xil 
turdagi 
turizm 
bozorlari 
ajratiladi: 
ommaviy,
mashxur 
va
 individual.