Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

Tayanch so‘z va iboralar
: 
turoperatorning funksiyalari, qabul qilish 
bo‘yicha turoperator, turmahsulot, turoperator vazifalari, turistik safar. 
Mustaqil nazorat qilish uchun topshiriq va savollar: 
1. Turizm xizmat bozorida turoperatorlik faoliyatining mohiyati nimadan iborat? 
2. Turoperatorning asosiy funksiyalari nimalardan iborat? 
3. Qabul qilish bo‘yicha turoperatorning funksiyalarining o‘ziga xosligi qanday 
namoyon bo‘ladi? 
4. Turoperatorlarning asosiy vazifalari nimalardan iborat? 
 
 
III.Mavzu.Turizm bozori tushunchasi va vazifalari 
 
Reja: 
3.1.Turizm bozorining funksiyalari va tarkibi. 
3.2.Turizm bozoriga ta’sir qiluvchi asosiy omillar. 
3.3.O‘zbekiston Respublikasida turizm bozorining holati va uning muammolarini 
tahlil qilish. 
3.1.Turizm bozorining funksiyalari va tarkibi. 
 
Turistik bozor
- 
bu turistik mahsulotni sotish va sotib olish jarayonini 
ta’minlovchi talab va takliflarni birlashtiruvchi, ishlab chiqaruvchi va turistik 
mahsulot iste’molchisi o‘rtasida jamoa iqtisodiy munosabatlarini yuzaga keltiruvchi 
jabhadir. Natijada turistik xizmatning pulga aylanishi (sotish-sotib olish) jarayoni 
vujudga keladi. 
Har bir turmahsulot ishlab chiqaruvchisi va iste’molchisi o‘rtasida bir-biriga 
mos tushmaydigan iqtisodiy manfatlar bo‘ladi. Ularning bir-biriga mos kelishi 
oqibatida esa turmahsulotni sotish va sotib olish jarayoni vujudga keladi. Bozorda 
o‘ziga xos bir xususiyat bo‘lib, bu ishlab chiqaruvchi va iste’molchi 
qiziqishlarining kelishuvidir. Bozorda markaziy holatni iste’molchi yaratadi. 
Yaxshi sotuvchining vazifasi esa o‘z mijozlari talablarini qondirish hisoblanadi 
Turistik bozor murakkab hisoblanib, bunda uning mahsuloti to‘g‘ridan-
to‘g‘ri emas, balki o‘rtadagi dallol orqali (xo‘jalik sub’ekti-turoperator-turagent-
iste’molchi) sotiladi. 
Ushbu omillardan tashqari yana bir holatni e’tiborga olish kerak:-ya’ni 
ko‘rsatib o‘tilgan bitim har doim bir joyda amalga oshirilmaydi (masalan, 
mexmonxona, turistlarni qabul qilish joyi yoki turoperatorlarda). Turistik bozor 
ma’lum bir o‘ziga xos joy yoki geografik hudud bilan chegaralanmagan. Shuning 
uchun turistik mahsulotning oldi-sotdi ishlari sotuvchi va haridorlarni jalb qilmagan 
holda -teleks, telegramma, faks, telefon, aniq hisob-kitob orqali amalga oshirilishi 
mumkin. 
Quyidagi aniq shart-sharoitlarga amal qilgandagina bozor samarali faoliyat 
yuritadi : 

---

447
•
erkin raqobat, bunda bozorning barcha ishtirokchilari o‘z maqsadlari 
(maksimal foyda bilan mahsulotni sotish yo ki minimal harajat bilan 
mahsulotni sotib olish ) ga intiladilar; 
•
ko‘rsatilayotgan xizmat va ishlab chiqarilayotgan mahsulotning sifati va 
xavfsizligi bo‘yicha asosiy qoidalarning borligi; 
•
iste’molchining erkin xolatda tanlay olish imkoni; 
Zamonaviy turistik bozor quyidagi o‘ziga xos bo‘lgan funksiyalarni bajaradi:
1.Turistik mahsulotdagi iste’molchilik qiymati va sotuv qiymati funksiyasi
. 
Bu turistik mahsulot va o‘zaro pul almashuvida ayon bo‘luvchi qiymat harakatini 
bildiradi. Buning natijasida jamiyat takror ishlab chiqarishning normal yo‘nalishi 
ta’minlanadi, turizmni rivojlantirish uchun pul mablag‘i paydo bo‘ladi va yig‘iladi.
2.Iste’molchi (turist)ga turistik mahsulotni yetkazib berish jarayonini 
tashkillashtirish funksiyasi. 
Turist o‘z mablag‘ini turistik mahsulotga sarf qilgan 
holda o‘zining moddiy va ma’naviy ehtiyojini qondiradi. Bundan shunday xulosa 
kelib chiqadiki-turistik bozor ishchi kuchining harajatini qoplagan xolda jamoaning 
asosiy ishlab chiqarish kuchini qayta tiklaydi. 
3.Mehnatga moddiy manfatni iqtisodiy tomondan ta’minlab berish 
funksiyasi.
Taqsimlash bozoridagi o‘zaro pul va turistik mahsulotni taqsimlash 
jarayonining tugalangan shaklidan iborat.
Turistik bozor o‘ziga xos xususiyatlariga ega: 
1.Turistik xizmatlarning sezilmasligi.
 
Bunda qilingan daraja va sifatning 
kafolati, mahsulotning ishonchligi, shuningdek turning iste’molchilik xususiyatlari 
xaqida mukammal egadir. 
2.Turistik mahsulotni amalga oshirishda mahsulotni sotib olish va uni 
iste’moli orasida vaqt uzilishi bo‘ladi
, shuning uchun turmahsulotni taklif qilish 
kanallarining (mahsulotni sotuvchi) aniqligi va ishonarligi o‘ta muhimdir. 
3.
Turistik talabga mavsumiy almashuvlar va turistik oqimning shakli ta’sir 
qiladi. 
Ushbu salbiy xodisalarning oldini olish uchun narx-navoni differesiallash 
(xizmat ko‘rsatuv elementlari bo‘yicha mavsumga qarab), shuningdek turistlarni 
yetkazib berish xajmini muvozanatlash orqali erishish mumkin. 
4.Mahsulot sifati ko‘p xollarda aniq ijrochilarga bog‘liq, 
shuning uchun 
turistik korxonalar ichidagi menejment doimo rivojlanishi lozim. 
5.Turistik bozorda iste’molchi va ishlab chiqaruvchi o‘rtasida hududiy 
tarqoqlik mavjud,