Microsoft Word shaytanat1 ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
206
otamlashib ketay... 
— O‘zing bilasan. Men bular tinchiguncha Ahadbeynikida bo‘laman. Ahadbey, Farg‘onaga 
hayda. Fedyani topaylik. 
Elchin shaharni kesib o‘tgan soy bo‘yida tushib qoldi. Eski «Zaporojets» mashinalar 
oqimiga qo‘shilib burilib ketgunicha orqasidan tikilib turdi. «Zeli og‘a hozir gap ko‘tara 
olmaydi, — deb o‘yladi u. — Tashlab ketsam ham bo‘lmaydi. Jigarlarim do‘zaxda kuysa, 
men jannatda yayrab yashay olamanmi, dedi. Ko‘ngli yomonlik sezyapti. Nahot, arzimas 
janjaldan katta fojia tug‘ilsa?! Ilgari yigitlar urishmaganmi, bir-biriga pichoq 
tortmaganmi? Nimaga endi qiyomat boshlanishi kerak? Qorabog‘dagi ahvol ma’lum. Til 
boshqa, din boshqa, dil boshqa. Tili bir, dini bir, urf-odati bir odamlar bir-birlarining 
qonlarini nimani bahona qilib to‘kadilar? Zeli og‘a oshirib yuboryapti shekilli? Har nima 
bo‘lganida ham, bir-ikki kun shu atrofda yuray-chi... «Raqib kula boshlar, yaqin do‘sting 
ahvolingga chekmasa qayg‘u...» Elchin shu to‘xtamga kelib, soy bo‘yidagi samovarxona 
tomon      yurdi. 
Elchin yaqindagina bo‘yoqdan chiqqan so‘riga borib o‘tirdi. Soyning loyqa suvi ayqirib, 
beton qirg‘oqni yalab o‘tadi. «Odamning umri ham shu soyga o‘xshaydi, — deb o‘yladi 
Elchin. — Dam mana shu loyqa suvday zardob to‘lib oqadi. Dardini qayoqqa singdirishini 
bilmaydi... Hayot ikki qirg‘og‘i betonlangan soyning o‘zi. Bir qarich chetga chiqmaysan. 
Ayniqsa loyqa damlarda qiyin. Bu soy ham bora-bora tinchiydi, tinadi. Shunga majbur, 
boshqa iloji yo‘q...» 
— Assalomu alaykum, Hofiz aka... 
Qiroat bilan berilgan salom uni xayol dunyosidan qaytarib, ovoz kelgan tomonga 
o‘girilishiga majbur etdi. Marg‘ilonnuxsa do‘ppini boshiga qiyshiq qo‘ndirgan, qaldirg‘och 
mo‘ylovi o‘ziga yarashiqli, ko‘zlari kulib turuvchi yigit Elchin o‘girilgach, yana bir marta 
salom berdi-da, qo‘shqo‘llab so‘rashdi. 
— Omonmisiz, aka, bugun quyosh qayoqdan chiqdi, deb tursam, sizning kelishingiz 
ekan-da, — yigit ko‘rpachaning bir chetiga o‘tirib, yuziga fotiha tortgan bo‘ldi. — Sizni 
ko‘rib avval ko‘zimizga ishonmadik. Aka, bir lutf ko‘rsatib, bizning so‘riga o‘tsangiz, bir 
cho‘qimgina oshimiz bor edi. 
Elchin bu yigitni tanimagani uchun taklifini qabul qilishga ikkilandi. 
— Siz hech xijolat bo‘lmang, aka, — dedi yigit. — San’at shinavandalari yig‘ilganmiz. 
Men teatruda ishlayman. Xizmatga endigina kirgan vaqtimda bir kelgan edingiz. Shu-shu 
ko‘ngilni egallab qo‘ygansiz. Ismim Tolibjon, aka, marhamat qiling. 
Elchin ko‘pam noz etmay, o‘rnidan turdi. Tengqur hamkasblar ichkarida davra qurishgan 
ekan. Ularning ayrimlari Elchinni avval ham bir-ikki ko‘rgan, ayrimlari dovrug‘ini 
eshitgan edi. Elchin shuhrat otidan barvaqt tushib qolmaganida bunday davrani mensib 
qo‘shilarmidi, yo‘qmi — Xudo biladi. Amaldorlar mansabdan tushgan kunning 
ertasigayoq yolg‘izlanib qoladilar. O‘zini do‘st tutib yurganlar yuz burib ketaveradilar. 
Shuhrati so‘ngan san’atkorlarni esa bu achchiq qismat kutmaydi. Ularning muxlislari 
saqlanib qoladi. Ayniqsa hamkasblar yuzaki bo‘lsa-da, qulluq qilib turadilar. Insofi bor 
san’atchi «osmonda suzib yurganimda buni mensimay durust ish qilmagan ekanman», 
deb xijolat bo‘lishi mumkin. Otdan tushsa ham egardan tushmaydigan xili esa, «meni 
izzat qilishga majburlar», deb yo‘nilmagan tayoqday o‘tiraveradi. Elchin Farg‘onada ko‘p 
bo‘lgan, ko‘p ziyofatlarning to‘rida o‘tirgan. Ko‘p odamlar bilan qo‘l berib so‘rashaverish 
ham erish tuyilgan. Hozir o‘sha qilig‘i esiga tushib odamlarni mensimay ranjitgandirman, 
deb bir oz uyaldi. 
Davradagilar Elchinning tashrifidan astoydil quvondilar. Mehmonni xijolatga qo‘yishi 
mumkin bo‘lgan gaplardan gapirmadilar, xotiralarni tilga olmadilar. Elchin bilgan 
odamlarni bir-bir eslab, so‘rab-surishtirdi. Davradagilar dam hazil bilan, dam afsus bilan 

---

Shaytanat (1-kitob). Tohir Malik