Microsoft Word safety(eng, rus, uz). doc

5-MAVZU. YONG‘IN XAVFSIZLIGI 
Reja: 
1.
 
Yonish 
turlari, 
yonish 
jarayonining 
mexanizmi. 
2.
 
Yong‘indan himoyalash tashkilotlari tizimi. 
3.
 
Ishlab chiqarish jarayonidagi yong‘in 
xavfini tahlil qilish. 
4.
 
Yong‘inga qarshi umumiy talab va qoidalar. 
5.
 
Yong‘inni nazorat qilish, o‘chirish usullari 
va vositalari. 
6.
 
Yong‘in darakchilari va aloqa tizimi. 
7.
 
Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risidagi qonun. 
Tayanch iboralar 
- 
yonish jarayoni, portlash va 
yong‘in chiqish, yong‘inga qarshi profilaktik 
tadbirlar, o‘t o‘chirish asboblar, o‘t o‘chirish texnik 
vositalari, yong‘in darakchilari, aloqa tizimi; 
drencher va sprinkler o‘t o‘chirish qurilmalari, nurli 
va shleyfli yong‘in xabarchilari, 
yong'in 
fazalari; 
yonuvchi 
material; havo harorati; so'ndiruvchi 
vositalar; ko
' 
pik
; 
suyuq so'ndiruvchi; 
qattiq 

---

396 
so'ndiruvchi; 
yong'in 
oqibati; yong'in turtkisi; o'tga 
chidamlilik; 
evakuatsiya; evakuatsiya 
yo'llari; 
yong'in 
to'siqlari; yong'inga qarshi qalqon. 
Sanoat korxonalarida, turar joy binolarida sodir 
bo’ladigan yong’in, portlashlar ko'plab moddiy zarar 
ko’'rishga, odamlarning qurbon bo'lishiga olib keladi. 
Turar joy, ma’muriy binolar, xomashyo, mahsulotlar, 
uskuna, dastgohlar, ishlab chiqarish binolari, tayyor 
mahsulotlar (yonish xususiyatiga ega bo'lganligi 
uchun) yonib ketadi, natijada iqtisodiyotimizga salbiy 
ta'sir ko'rsatadi. Ma’lumotlarga qaraganda, dunyo 
bo'yicha har 10 soniyada, jami 5 mln. yong'in sodir 
bo'lmoqda. 
MDHda esa bu ko'rsatkich 8000-8500 ni tashkil 
etadi, oqibatda mln. hatto bir necha yuz mln. so'mdan 
ortiq moddiy zararlar ko'riladi. Sanoat korxonalarini, 
turar joy binolarini yong'in, portlashdan himoyalash 
davlatimizning muhim va bosh vazifalaridan biri 
bo'lib hisoblanadi. 
Bu vazifani bajarish texnologik uskunalardan 
to'g'ri foydalanish, bino, qurilma, inshootlarni 

---

397 
yong'inga qarshi umumiy normalarga asoslanib to'g'ri 
loyihalash, 
qurish 
bilan 
uzviy 
bog'langan. 
Ishlatiladigan qurilish ashyolari va jihozlarning 
yonuvchanligini avvaldan hisobga olish, qayta 
ishlanadigan, olinadigan modda, mahsulotlarning 
yonishga moyilligi, fizika-kimyoviy xususiyatlarini 
e'tiborga olsh yong'in xavfsizligini ta'minlashda va 
undan ogohlantirishda, odamlarning xavfsizligini 
ta'minlashda katta ahamiyatga egadir. Shu maqsadda 
yong'inga qarshi qo'llaniladigan umumiy norma 
talablariga mos tushadigan va amalga oshiriladigan 
qurilish yechimlari, tadbir-choralar ishlab chiqilib, 
ishlab chiqarish obyektlarini, turar joy binolarini 
qurishda amal1 qilish talab etiladi hamda shu 
talablarning amalga oshirilishi qattiq nazorat qilinadi.
Bo'lajak mutaxassislarni yong'in xavfsizligiga 
oid muammolarni 
to'g'ri 
va 
ijobiy
hal qilishga 
qiziqtirish, nazariy bilim berish, ishlab chiqarishda 
mehnat sharoitini yaxshilash, insonlarning hayot 
faoliyatida sodir 
bo'ladigan 
yong'in va portlashlarning 

---

398 
oldini olish, ogohlantirish, shuningdek, uning salbiy 
oqibatlarini kamaytirishda katta ahamiyatga ega.
Yong‘in 
sanoat korxonalari, xalq xujaligining 
barcha tarmoqlarida yuz berib, etkazadigan zarari 
jixatidan tabiiy ofatlarga tenglashishi mumkin bo‘lgan 
xodisa hisoblanadi. Ular katta moddiy zarar keltirishi 
bilan birga og‘ir baxtsiz xodisalarga zaxarlanish, kuyish 
hamda kishilar xalokatiga sabab bo‘lishi mumkin
.
Yong‘inga qarshi kurash ishlari davlat miqiyosida 
amalga oshiriladi. Yong‘in xavfsizligini ta’minlash, 
uning rivojlanib, tarqalib ketmasligi chora-tadbirlarini 
oldindan ko‘rish, unga qarshi samarali kurash olib 
borish yong‘inni o‘chirishda qo‘llaniladigan birlamchi 
vositalardan tug‘ri foydalanishga qaratilgan.