Microsoft Word safety(eng, rus, uz). doc

Jarohatlanish va kasb kasalliklarini o‘rganish 
usullari 
Sanoat korxonalarida baxtsiz xodisalar va ularni 
keltirib 
chiqaruvchi 
xavfli 
xolatlar 
baxtsiz 
xodisalarning kelib chiqishiga sabab bo‘ladigan 
omillarni yo‘qotish maqsadida aniqlanadi. Bu ishlar 
asosan oqilona usullarni qo‘llash, baxtsiz xodisa va 
kasb kasalliklarining kelib chiqishidan xoli 
bo‘ladigan ish sharoitini tashkil qilish o‘isobiga 
amalga oshiriladi. Baxtsiz xodisalar sabablarini 

---

363 
aniqlash uchun asosan qo‘yidagi usullardan 
foydalaniladi. 
1. Statistika usuli. 
Bu usul baxtsiz xodisalarning 
umumiy 
statistik 
xisobga 
olingan 
sanoat 
jarohatlanishi 
materiallarini 
taxlil 
qilishga 
asoslangan. Mazkur usul sanoat jarohatlanishini 
taxlil qilish uchun asosiy material bo‘lishdan 
tashqari, baxtsiz hodisalarni kamaytirish chora-
tadbirlarini ko‘rish uchun amaliy ma’lumot beradi. 
Bu usul bilan sanoat jarohatlanishini aniqlovchi 
chastota koeffitsienti va jaroxatning og‘irligi 
koeffitsientining 
o‘rtacha 
ko‘rsatkichini 
olish 
mumkin. 
Baxtsiz 
xodisalarning 
takrorlanish 
koeffitsientini, 1000 ishchi hisobiga, ma’lum vaqt 
davomida sanoat korxonasida kelib chiqqan baxtsiz 
xodisalarning o‘rtacha miqdorini qo‘yidagi formula 
orqali aniqlash mumkin. 
(4.1) 
1000
×
=
Т
Р
К

---

364 
bunda P - ma’lum vaqt ichidagi jarohatlanganlar 
soni; T - shu vaqt ichida korxonada ishlagan ishchilar 
soni. 
Baxtsiz xodisaning og‘irlik koeffitsientini, 
ya’ni har bir jarohatlanishning o‘rtacha yo‘qotilgan 
ish kunlari hisobini ko‘rsatuvchi K ni qo‘yidagi 
formula bilan aniqlash mumkin. 
(4.2) 
bunda П - hamma baxtsiz xodisaga uchraganlar 
tomonidan yo‘qotilgan ish kunlari soni; P - shu davrda 
baxtsiz xodisaga uchraganlar soni. Shuni aytib o‘tish 
kerakki, bu ko‘rsatkich haqiqiy og‘ir
jarohatlanish 
belgilarini ko‘rsata olmaydi, chunki uning tarkibiga 
nogironlik va o‘lim bilan tugagan baxtsiz xodisalar 
kiritilmagan, ular alohida hisobga olinadi. 
Statistika usulini ikkiga bo‘lib karash qabul 
qilingan: guruh va topografik usullardir. 
Guruh usuli. 
Statistik usulning tarkibiy qismi 
hisoblanadi va baxtsiz xodisalarning bir xil 
Р
П
К
=

---

365 
sharoitlarda va ayrim belgilari bilan (masalan vaqti 
va sodir bo‘lgan joyi, baxtsiz xodisaning 
xususiyatini va x.k.) guruh xolida takrorlanishini 
aniqlash imkoniyatini beradi.