Microsoft Word qishloq xo'jaligi mashinalari

A
k o ‘rinishi
100- rasm.
Tok tuplari orasiga ishlov berish moslamasi:
1
— tish; 
2
— turtkich; 
3, 12
va 
14
— tortqi; 5va 
16
— prujina;
6
— saqlagich klapani; 7— gidrotaqsimlagich; 
8va 10
— sharnir;
9
va 
11
— tirgak;13 — dastak; 
15
— gidrosilindr; 17—ustun.
To‘siqdan o‘tgan turtkich, prujina ta’sirida o‘zining ilgarigi 
joyiga qaytib boradi va zolotnikni gidrosilindrga moy yuboradigan 
holatiga tushiradi va gidrosilindr shtogi tishni eski joyiga qaytaradi. 
Tortqi 
(14)
ta’sirida, tish bilan bir vaqtda, qator tomonga turtkich 
ham qaytadi. Tortqi 
(12),
tirgak 
(11)
ga tegishi bilan tishning qator 
oralig‘iga kirishi to‘xtatiladi.
Tortqi 
(3)
ning uzunligini o‘zgartirib tishning ishlov berish 
kengligi sozlanadi. Tishning to‘siqqa yaqinlashishini vintli tirgak 
(9)
yordamida o‘zgartirish mumkin. Turtkichning yerga nisbatan
173

---

kerakli balandlikda o‘rnatish uchun ustun 
(17)
ni vertikal 
yo‘nalishda surish kerak.
Chizel kultivatorlar (101-rasm) sug‘oriladigan dehqonchilikda 
yerni ekin ekishga tayyorlash uchun ishlatiladigan mashinalardan 
hisoblanadi.
Chizel kultivatorlari yumshatuvchi tishlar bilan jihozlangan 
bo‘lib, ular tuproqni chigit ekishdan oldin 12 - 15 sm chuqurlikda 
ag‘darmay yumshatish uchun ishlatiladi (101-rasm). Shu bilan bir 
vaqtda u yerga mineral o‘g‘it solib ketadi. Chizel kultivatoriga tishli 
tirma va mola ulanishi mumkin.
Kombinatsiyalangan (quram a) agregatlar. Shudgorlangan 
yerni ekin ekishga tayyorlash uchun sharoitga qarab, turli 
texnologik operatsiyalar bajarilishi lozimligi va shu maqsadda, 
dalaga ko‘p marta tegishli agregatlar kiritilishi yuqorida qayd etildi. 
Natijada, traktor va mashina g‘ildiraklari ta’sirida tuproq 
me’yoridan ortiq zichlanib, zararli, changsimon qismi ko‘payadi, 
tuproqning suvni shimuvchanlik xususiyati o‘zgaradi.
101- rasm.
Chizel-kultivator:
1
— yumshatuvchi tish; 
2
— o‘g‘it solgich; 3-tirma; 
4
— o‘g‘it
qutisi; 5 - mola.
174

---

Agregatlarni dalaga ko‘p marta kiritish, ayniqsa, qurg‘oq 
iqlimli mintaqalarda, tuproqdagi chirindi kam bo‘lgan yerlarda 
katta zarar keltiradi. Agregatlarning mexanik ta’sirida organik 
moddalarning parchalanib, namlik bilan birga bug‘lanishi yoki suv 
bilan yuvilib ketishi kuchayadi. Shu sababli, butun dunyoda dalaga 
minimal ishlov berish (resurstejamkor texnologiyalar) usuli keng 
tarqalmoqda.
Dalaga agregatning kiritilishini kamaytirish maqsadida, bir 
yurishda bir nechta operatsiyalarni bajara oladigan kombinatsiya- 
lashtirilgan mashinalardan foydalanish qo‘l keladi. Masalan, 102- 
a
rasmda keltirilgan qurama agregat qurg‘oqchil mintaqalarida 
tuproqni ag‘darmasdan asosiy ishlov berib, uni birdaniga g‘alla 
ekishga tayyorlaydi. Bu agregat rama (5), disksimon qurollar 
(6),
yotiq kesuvchi tishlar (7), mola (8) va qoziqchali g‘altak (9) lardan 
tashkil topgan. Disklar tuproqni 
8
sm chuqurlikkacha yumshatib, 
yotiq tishlar 
16
sm chuqurlikda begona o‘tlarni kesib, tuproqni 
yumshatadi, g‘altak qoziqchalari kesaklarni ezib, maydalaydi va 
zichlaydi.
102-b rasmda keltirilgan qurama agregat bir yurishda tuproqni 
15 sm chuqurlikkacha kultivatsiyalaydi, kesaklarni maydalab, 
tekislaydi, zichlaydi. Qurama agregatga prujinasimon ustunli 
yumshatuvchi tishlar (5), qoziqcha-shporali g‘altak (6), ikkinchi 
qatorga yana yumshatuvchi tishlar (7), tekislovchi mola (8) va 
g‘altak (9) o‘rnatilgan.
102- 
a
rasmda ko‘rsatilgan kombinatsiyalashtirilgan agregat 
tuproqni ekishga tayyorlaydi va bir vaqtda ekishni bajaradi. Bu 
usulda yumshatilib tekislangan tuproq namligi kamayib ulgurmay 
urug‘ ekilgani sababli, nihollar bir tekis rivojlanadi. Bu agregat 
frezali kultivator