Microsoft Word qishloq xo'jaligi mashinalari

a
rasm) bo‘ladi.
129-rasm.
Diskli m iqdorlagichlar:
a -vertikal o ‘q atrofida aylanuvchi; b - gorizontal o ‘q atrofida
aylanuvchi; 1 - katakchali disk; 2 - qaytargich; 3 - tushirgich;
4 - silindrsimon quti; 5 - darcha.
225

---

Disksimon miqdorlagich disk (1), qaytargich (2), tushirgich
(3) lardan iboratdir. Bunday miqdorlagichning ish jarayoni quyi- 
dagilardan iborat. Vertikal o‘qli disk (1), silindrsimon urug‘ quti- 
sining tubiga yaqin o‘rnatilgan bo‘lib, urug‘lar tagida ularga tegib, 
uzluksiz aylanib turadi. Urug‘lar og‘irlik kuchi ta’sirida disk katak- 
lariga tushib, ular bilan birgalikda aylanib, qaytargichning tagidan 
o‘tadi. Qaytargichning tishi katakka to‘liq tusha olmagan urug‘ni 
ustidan bosib, u yerga joylaydi, joylashmagan urug‘ni esa sidirib, u 
yerdan chiqarib tashlaydi. Urug‘ quti tubidagi darcha (5) ustiga kel- 
ganida, uni tushirgich turtib, urug‘o ‘tkazgichga tushirib yuboradi.
Disk chetidagi kataklar kattaligi bir yoki bir nechta (2/4) 
urug‘lar sig‘adigan qilib tanlanadi. Shu sababli kataklarning katta­
ligi, soni va disk diametri, sharoitga qarab, turlicha qabul qilinadi.
Bunday miqdorlagich ajratib beradigan urug‘ miqdorini 
kerakli m e’yorga keltirish diskning aylanish tezligi hamda kataklar 
sonini o ‘zgartirish (kataklar ustini yopib qo‘yish yoki kerakli 
kataklar soniga ega bo‘lgan diskni tanlash) hisobiga amalga 
oshiriladi.
Gorizontal o‘q atrofida aylanadigan vertikal disk urug‘ qutisi- 
ning tubiga o‘rnatiladi (129-b rasm). Aylanayotgan disk o‘yiqlariga 
qutidagi urug‘lar o‘z og‘irligi bilan tushib, aylanish davomida 
qaytargich (2) ga duch keladi. Qaytaragichning tishlari urug‘ga 
teskari harakatlanib, o‘yiqchaga sig‘masdan qolgan ortiqcha 
urug‘larni sidirib olib qoladi. Diskdagi uyiqlar orqali tilinib, 
o‘tkazilgan ensiz yo‘lakchaga kiritilgan prujinasimon tushirgich 
(3)
urug‘ qutisining tubidagi teshik (5) ning ustiga urug‘larni tushirib 
ularni o‘yiqlar orqali chiqarib tashlaydi. Diskdagi o‘yiqlarning 
kattaligi ekilayotgan urug‘ning bir donasi sig‘adigandek qilib 
yasaladi. Bir gektar maydonga ekish uchun mo‘ljallan-gan urug‘ 
me’yori diskning aylanish tezligini o‘zgartirish hamda o‘yiqlar soni 
har xil bo‘lgan disklarni tanlash hisobiga o‘zgartiriladi.
Pnevm atik miqdorlagich. Urug‘ ekish agregatlarining ish 
unumini oshirish uchun ularning tezligini oshirish maqsadga 
muvofiq hisoblanadi. Buning uchun, birinchi novbatda, miqdorla- 
gichlarni katta tezlikda ishlatish talab qilinadi. Mexanik 
miqdorlagichlar katta tezlikda ishlatilsa, birinchidan, urug‘ni
226

---

uzluksiz bir tekis ajratib bera olmasdan qo‘yadi, ikkinchidan, 
urug‘larni ko‘proq siqib, shikastlantirish ehtimolligi ortib ketadi 
(chunki urug‘ o‘z og‘irligi bilan miqdorlagich uyachasiga tez tushib 
ulgurmaydi).