Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

Abduqadir Shakuriy
1875 jılı Samarqandtıń Rajabamin awılında, 
ba
ǵ
mannıń shańara
ǵ
ında tuwıladı. Eski usılda
ǵ
ı mektepti tamamla
ǵ
annan keyin 
Samarqandta
ǵ
ı medresege oqıw
ǵ
a kiredi. 
Shakuriy jumıs islegen waqıtlarında eń birinshi reet mekteptegi oqıw 
quralların ózgertedi. 1-ret óz awılında
ǵ
ı mektep ushın ustalar
ǵ
a parta hám 

---

doskalar
ǵ
a buyırtpa beredi. Háriplerdi doska
ǵ
a jazıp qoyadı. Oqıwshılar onı 
dápterlerine kóshiredi. 
Shakuriy mektebiniń dańqı artadı. Hamza Hakimzada Niyoziy Shakuriy
ashqan mektep penen tanısıw
ǵ
a qızı
ǵ
ıp 1909-jılı Samarqandqa keledi. Bull jerdegi 
oqıw-oqıtıw tártibi Xamzanı qanaatlandıradı. Olar bir-birleri menen doslasıp, xat 
alısıp turadı. 
1921-jılı Samarqandta
ǵ
ı 13-mektepti basqarıw
ǵ
a jiberiledi. Ol usı jerde 1-ret
miynet hám muzıka sabaqların oqıtıwdı jol
ǵ
a qoyadı. 1917-jıl
ǵ
ı awdarıspaqtan 
keyin Oraylıq Aziya xalıqlarınıń turmısında túpkilikli ózgerisler júz bere basladı. 
Úlkede milliy ziyalılar tárepinen jańa usılda
ǵ
ı mekteplerdi rawajlandırıw isleri en 
jaydı. 
Jadidchi ziyalılar Mahmudxoja Behbudiy, Munavvar Qari, Sadriddin 
Ayniy, Fitrat, Cholpan, Abdulla Qadiriy, Abdulla Avloniy, Hamza,
Ǵ
ozi Yunus, 
Xurshid hám basqalar jańa usıl mekteplerin rawajlandırıw islerinde ayrıqsha 
xızmetler atqardı. 1917-jıl fevral-oktyabr’ aralı
ǵ
ında Turkstannıń iri-iri 
qalalarında túrli tillerde sabaq beretu
ǵ
ın jeke mektepler ashıla basladı. 
Turkstan úlkesiniń orayı — Tashkentte 1917-jıl 9—14 may kúnleri 
Mu
ǵ
allimlerdiń 1-úlkelik qurultayı bolıp, bunda «Turkstan Mu
ǵ
allimler soyuzı 
(birlespesi)» shólkemlestirildi. 
1918-jılı 9 aprelde Munavvar Qari úyinde jıynal
ǵ
an jadidler Turkstan
Xalq universitetiniń musırman bólimin shólke ibarat bol
ǵ
an shólkemlestiriw 
komissiyasın dúzdi. Olar 22 kún ishinde usı bólimniń ba
ǵ
darlamasın tayarladı. 
Sol jılı 3-mayda universitettiń musırman bóliminiń basshıları saylandı. 
Munavvar Qarı baslıq (rektor), Isa Toxtabaev birinshi orınbasar, Burxon Habib
ekinshi orınbasar bolıp saylandı. 13-may kúni Tashkenttiń góne qala bóliminde
Vikula Morozovdıń burın
ǵ
ı dúkanınıń binasın (házirgi ózbek jas tamashagóyler 
teatrı)da musırman xalqı ushın “Xalq universiteti” ashıldı. Universitet sostavında 

---

jámiyetlik-ekonomikalıq, tabiiy-matematika, tarix-filologiya, awıl xojalı
ǵ
ı hám
texnika fakul’tetleri bar edi.
1919-jıl fevralda universitet janınan rabochiy fakul’tetide óz jumısın basladı. 
1920-jılı Turkstan xalq universitetine ılayıqlastırıl
ǵ
an Turkstan mámleketlik
universiteti (keyin Orta Aziya, házirgi M.Ulu
ǵ
bek atında
ǵ
ı Ózbekstan milliy 
universiteti) shólkemlestirildi. 
Universitet ashıl
ǵ
annan soń, jıl axırına kelip onda 6 fakul’tet: jámiyetlik-
ekonomikalıq, tarix-filologiya, fizika-matematika, texnika, medicina, awıl 
xojalı
ǵ
ı fakul’tetleri jumıs alıp bardı. Waqıttıń ótiwi menen universitet eń iri oqıw 
ornı bolıp qalmastan, al ilim orayına aylandı. Bol’sheviklerdiń dushpanlıqlarına 
qaramastan 1917—1924 jıllarda Ózbekstannıń házirgi territoriyasında mádeniy-
bilimlendiriw isleri óz sáwleleniwlerin taptı. 
Xalq bilimlendiriwiniń kórnekli wákillerinen Abdulqadir Shakuriy, Ismatulla
Rahmatullaev, Ishoqxon Ibrat, Munavvar Qarı, Mahmudxoja Behbudiy, Hamza
Hakimzada Niyaziy, Sadriddin Ayniy, Abdulla Avloniy hám basqalar úlken 
pedagogikalıq jumıslardı alıp bardı. 
Uzaq tarixqa iye bol
ǵ
an ózbek xalqı jámiyetlik-siyasıy, diniy tosqınlıqlar
ǵ
a 
qaramastan, Oraylıq Aziyada
ǵ
ı basqa xalqlar siyaqlı aldıń
ǵ
ı oy-pikir iyelerin, ullı 
alımlardı jetilistirdi. Insaniyatqa ili-pán, bilimlendiriw tarawın boyınsha ólmes 
shı
ǵ
armalar, pikirler jazıp qaldırdı.