Microsoft Word O'quv qo'llanma

Fizika va informatika fanlari o‘rtasidagi bog‘lanish. 
Hozirgi vaqtda axborot va 
undan foydalanish har qanday o‘qimishli odam uchun zarurdir. Bu madaniyat 
ayniqsa, o‘qituvchi uchun juda muhim. Shuni alohida aytish kerakki, ko‘pchilik 
o‘qituvchilar kompyuterda ishlashni bilmaydilar, uning fizik prinsiplarini 
tushunmaydilar. Fanlararo bog‘lanish hamma vaqt pedagogikada muhim rolni 
o‘ynab kelgan. Bitta fan doirasida chuqur bilimga ega bo‘lish mumkin emas. Bu 
haqda G. Libkenext quyidagicha fikrni bildirgan edi: “Bitta fanni bilish bu to‘la 
haqiqiy bilimga ega bo‘lish degan so‘z emas, chuqur bilimga ega bo‘lish uchun 
fanlarni bir-biriga bog‘liqligini bilish zarur. Chunki, tabiatdagi barcha hodisalar bir- 

---

105
biri bilan uzviy bog‘liqdir, ya’ni tabiatning qonunlari yagonadir. Shunga ko‘ra, 
fizika bilan informatika kurslari o‘rtasidagi bog‘lanishlarni va ularning fizik 
asoslaridan xabardor bo‘lishi kerak. Biz quyidagi jadvalda fizika va informatikaga 
tegishli bo‘lgan umumiy tushunchalarni keltirdik.
3- Jadval
Informatika bilan fizika tushunchalari o‘rtasidagi bog‘lanishi va analogiyasi. 
Informatika
Fizika
Model va modellashtirish
Fizik modellar: fizik ob’ekt va 
hodisalarni modellashtirish. 
Protsessor va uning funksional 
elementlari. Axborotni qayta ishlash va 
dasturlar tuzish.
Yarim o‘tkazgichli diod, 
tranzistorlarning tuzilishi va ishlash 
prinsipi.
Kompyuter xotirasi axborotni saqlash. 
Axborotni magnit usulida yozib olish.
Optik to‘plovchilar (yig‘uvchilar)
Lazer nuri va uning xossalari. Axborotni 
optik usulda yozish.
Koordinat qurilmalar. Axborotni 
kiritish.
Elektr sig‘imi. Sig‘imning turli 
faktorlarga bog‘liqligi.
Skaner va tasvirlarni optik usuli bilan 
kiritish.
Fotoelementlar, ularning tuzilishi va 
ishlash prinsipi.
Mikrofon
Mikrofon
Monitor 
Tasvirni kompyuter ekranida olish 
prinsipi. Rangli tasvir.
Printerlar:
Matritsali
Tomchili (struyniy)
Lazerli
Magnit maydoni
Pezoelektrik effekt
Bosmaning elektrografik usuli yoki 
kserokopiyaga o‘xshash 
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, fanlararo aloqa o‘quv jarayonida 
vaqtdan yutish imkoniyatini beradi. O‘quv jarayonida fizika darslarida EHMning 
imkoniyatlaridan foydalanish bugungi kunning dolzarb masalasi hisoblanadi.

---

106