Microsoft Word O'quv qo'llanma

35 – rasm. Jism koordinatasining vaqtga bog‘liqligi 
6) Fizik jarayonlarni matematik bog‘lanishlar orqali ifodalash, 
o‘quvchilarning matematikadan oladigan bilimlariga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Matematika fani boshqa o‘quv predmetlaridan yuqori darajada 

---

99
abstraksiyalashganligi bilan farq qiladi. Fizik jarayonlarni matematik ko‘rinishda 
ifodalash orqali o‘quvchilarda har bir matematik funksiya ortida obyektiv hodisa 
yoki jarayon yotganligi to‘g‘risida ishonch paydo bo‘ladi, ularda matematikaga 
qiziqish, ijodkorlik, mustaqil fikrlash qobiliyatlarini shakllantirishga erishiladi. 
Fizika bilan kimyo fani orasidagi bog‘lanish. 
Fizika va kimyo fanlari shunday 
bog‘langanki, biri ikkinchisiz rivojlana olmaydi. Bu ikki fanning o‘zaro munosabati 
tufayli yangi fanlar: fizkimyo, kimyoviy fizika vujudga keldi. Maktabda fizika va 
kimyo fanlarining vaqt bo‘yicha muvofiqlashuvi o‘quv dasturlarida o‘z ifodasini 
topgan. Fizika bilan kimyo fanlari orasidagi bog‘lanish fizikani molekulyar fizika 
va elektr bo‘limida ko‘proq namoyon bo‘ladi. Ikkala fan uchun umumiy bo‘lgan 
mavzular atom, molekula, Avagdro qonuni, atom va molekulyar bog‘lanishlar, 
atomning elektron qobig‘ini tuzilishi, kimyoviy elementlarning tuzilishi va 
xossalari, moddalarning agregat holatlarini yuzaga kelish sababi, ichki energiya va 
hokazolar molekulyar fizika bo‘limida o‘rganiladi. 
Elektr bo‘limida jismlarning zaryadlanish jarayoni atom va molekulalar 
tuzilishi bilan izohlanadi. Turli muhitlarda elektr toki, elektrolitlarda elektr toki, 
Faradey qonunlari, elektrokimyoviy ekvivalentlik, ion, dissosiasiya tushunchalari 
kimyo va elektr hodisalari o‘rtasidagi bog‘lanishni ifodalaydi. Kimyo fani fizik 
tajriba usullaridan foydalanadi. Masalan: izotoplarni ajratish, ularning zaryadini va 
o‘zaro ta’sir energiyasini aniqlashda Vilson kamerasi, fotoemulsiya usuli, 
tezlatgichlar va maxsus nisbiylik nazariyasining qonun-qoidalaridan foydalanishga 
to‘g‘ri keladi. Zamonaviy kimyo fanini kvant mexanikasiz tasavvur qilish mumkin 
emas. Xulosa qilib aytganda, fizika fanini o‘qitishda kimyo fani yutuqlaridan o‘rinli 
foydalanish, ular orasidagi o‘zaro bog‘lanishlarni muvofiqlashtirish ta’lim 
jarayonida muhim didaktik vosita hisoblanadi.