Microsoft Word oquv qollanma latin

.
 
bu yerda: E  - bug‘lanuvchanlik, mm;
 
                K - ekin turiga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient, K= 0,6 ... 0,8; 
γ
+
∆
E
γ
+
∆
H
=
E
y
⋅
⋅
0
 
bu yerda: N- tuproq so‘radigan energiya miqdori;
 
      ∆ - maksimal bug‘ning bosimi; 
      
γ
- doimiy qiymat,
γ
= 0,48 - 0,50;
 
       
y
E
- havo to‘yinish imkoniyati. 
Turk (Fransiya) formulasi [45]:  
(
)






⋅
⋅
15
0,40
50
+
t
t
+
J
=
E
m
m
 
(
)






⋅
⋅
15
0,13
50
+
t
t
+
J
=
E
g
g
 

---

 
84 
 
        bu yerda:
g
m
E
E ,
 - oylik va o‘n kunlik suv iste’moli, mm;
 
             
g
m
J
J ,
  -  o‘rtacha  yilik  va  o‘rtacha  o‘n  kunlik  umumiy  quyosh 
radiatsiyasi (nurlanishi), kal/sm
2
 (1 kal = 4,20 J/sm
2
) kuniga; 
 t - o‘rtacha oylik yoki o‘rtacha o‘n kunlik havo harorati; 






⋅
⋅
H
h
+
J
=
J
g
0,62
0,18
gA
 
bu yerda:
gA
J
 - quyosh nurlanish energiyasi, kal/sm
2
(4,2 kJ/sm
2
) kuniga;
 
     h 
-
 oylik yoki o‘n kunlik, umumiy davomiyligi;  
    H 
-
oylik  yoki  o‘n  kunlik  kunduzgi  vaqtlarning  umumiy  astronomik 
muddati; 
   
h
H
 - nisbiy yoritilish (quyosh bilan yoritish). 
“O‘zdavsuvloyiha”  (Shreder,  V.F.Safonov  va  Parenchik)  instituti  olimlari 
tomonidan sug‘orish me’yori quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi [37]: 
(
)
3
2
1
-
10
K
K
K
O
E
=
M
⋅
⋅
⋅
⋅
m
3
/ga; 
bu yerda,  M - sug‘orish me’yori, m
3
/ga; 
       E - bug‘lanish miqdori, mm; 
       O - yog‘ingarchilik miqdori, mm; 
       K
1
- ekin turiga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient: g‘o‘za dalasi uchun - 0.63;   
       K
2
 - sug‘orish davri davomiyligiga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient; 
       K
3 
-  gidromodul  rayonini  hisobga  olgan  holda  mavsumiy  sug‘orish 
me’yori uchun qabul qilingan koeffitsient.  
Umumiy bug‘lanish miqdori o‘suv davri (IV-IX) uchun (E) koeffitsient joriy 
etish  bilan  empirik  formula  bilan  bevosita  kuzatishlar  natijasida  N.N.Ivanov  va 
A.A.Molchanov  [25]  tomonidan  K=  0,8  tuzatish  koeffitsienti  kiritish  yo‘li  bilan 
belgilanadi. 

---

 
85 
 
Qurg‘oqchil  mintaqalar  uchun  qishloq  xo‘jaligi  ekinlarining  umumiy  suv 
iste’molini  aniqlashda  yuqoridagilarni  hisobga  olgan  holda  N.N.Ivanov  va 
A.A.Molchanov tomonidan tavsiya qilingan formula quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: 
8
,
0
)
100
(
)
25
(
0018
,
0
2
0
⋅
−
⋅
+
⋅
=
a
t
E
;      mm 
bu yerda: E - oylik bug‘lanish miqdori, mm; 
      t - havoning o‘rtacha harorati, 
0 
C; 
                α - havoning o‘rtacha oylik nisbiy namligi.   
Suv  muvozanat  uslubining  ko‘rinishlari  -  bu  bug‘latgich  va  lizimetrlar 
hisoblanadi.  Bug‘latgichlar  yuzasi  500-3000  sm
2
,  balandligi  1-1,5  m  bo‘lgan,  osti 
va  yon  devorlari  suv  o‘tkazmaydigan  silindrsimon  idish  ko‘rinishida  bo‘lib, 
idishga  tuproq  monoliti  o‘rnatiladi.  Ular  sug‘orish  maydonida  sizot  suvlar 
chuqurligi  5-10  m  da  bo‘lganda,  ya’ni  suvlarning  tik  yo‘nalish  bo‘yicha 
almashinuvi  bo‘lmaganda  qo‘llaniladi.  Lizimetrlar  esa  monolitda  tik  suv 
alamashinuvini  hisobga  olishga  asoslangan  bo‘lib,  bu  idishlarning  yuzasi    1000-
2000 sm
2
 dan (don ekinlari uchun) 10000 sm
2
 gacha (g‘o‘zada), balandigi 1-2,5 m 
gacha  bo‘ladi.Lizimetrlarda  sizot  suvlar  sathi  doimiy  ravishda  ushlab  turiladi. 
Sug‘orish  yordamida  etishtiriladigan  qishloq  xo‘jaligi  ekinlarining  o‘rtacha  suv 
iste’moli quyidagi qiymatlarga tengdir: don ekinlarida 3000-4000 m
3
/ga, sholida - 
40000  m
3
/ga,  poliz  ekinlarida 3000-10000  m
3
/ga, ko‘p  yillik o‘tlarda 8000-12000 
m
3
/ga, g‘o‘zada - 6000-9000 m
3
/ga.