Microsoft Word nizami g?NC?Vi-sirl?R x?Zin?SI. doc

_______________ Milli Kitabxana _______________ 
8 
 
poema, çoxlu qəsidə, qəzəl və rübailər müəllifi olan Sənainin yaradıcılığı 
farsdilli poeziyada humanist fikirlərin təsdiqi baxımından xüsusi mərhələ 
təşkil edir. XII əsrin bir çox şairləri, o cümlədən Əbül-Üla Gəncəvi, Xaqani 
Şirvani humanist poeziya sahəsində onun varisi olmaları ilə fəxr etmişlər. 
Dahi Azərbaycan  şairi Nizami Gəncəvinin də öz ilk poemasını  Sənai 
Qəznəvinin "Hədiqətül-həqiqə" əsərinə nəzirə kimi yazması təsadüfi deyildir. 
Bu, Nizaminin, özündən  əvvəlki humanist şeirin nailiyyətləri ilə 
hesablaşması, ona biganə qalmaması ilə izah edilməlidir.  Şair sələfinin 
əsərinin adına uyğun ad seçməklə  bərabər, onun bəzi fikirlərinə  də  şərik 
olduğunu bildirmiş, hətta bir çox hekayələrini onun hekayələri ilə mübahisə 
şəklində yazmışdır. "Sultan Mahmud və qarı" hekayəsi ilə "Sultan Səncər və 
qarı" hekayələri dediklərimizə misal ola bilər. 
Bir həqiqətdir ki, Nizaminin "Sirlər xəzinəsi" məzmunu, mündəricəsi, 
humanizmi, aşıladığı fikirlər və  sənətkarlıq baxımından Sənainin 
poemasından qat-qat yüksəkdə durur. "Sirlər xəzinəsi"nin özündə  də bu 
həqiqət müəllif tərəfindən aydın şəkildə göstərilir: 
 
Gəldi iki namə iki ölkədən,  
Hər biri bir Bəhramı tərif edən.  
Köhnəcə kandan o tökübdür zəri,  
Tapdı təzə bəhrdə bu gövhəri.  
Qəznədə qaldırdı o, yerdən ələm,  
Vurdu bu Rum sikkəsinə bir rəqəm.  
Olsa da ol sikkədə söz zər kimi,  
Yaxşı bil ondan zərimi, sikkəmi.  
Azsa da ondan yükümüz, varımız,  
Yaxşıdır ondan ki, xiridarımız.
1
 
 
Nizami özü aydın  şəkildə  Sənainin didaktik poema janrında dəfələrlə 
işlənmiş  vəzn və formadan istifadə etdiyini (Sənainin  əsəri xəfif behrində 
yazılmış, hekayələr müəyyən prinsip gözlənmədən verilmişdir) göstərməklə 
onun əsərini qızıla bənzədir. Başqa sözlə, Sənainin poemasının yüksək ədəbi 
qiymətini etiraf edir. 
 
 
 
 
 
                                                           
1
"Sirlər xəzinəsi"ndən götirilən şeir parçalarının tərcüməsi bizimdir. Orijinalın vəznini saxlayan 
bu tərcümə əsərdəki fikir gərginliyini daha aydın nəzərə çarpdırır. 
 

---