Microsoft Word nizami g?NC?Vi-sirl?R x?Zin?SI. doc

_______________ Milli Kitabxana _______________ 
224 
 
BİRİNCİ XƏLVƏT - QƏLBİN TƏRBİYƏSİ 
 
608 B. Riyazətlə məşğul olmaq - oruc tutmaq, namaz qılmaq, az yatmaq,yemək, 
nəfsi, tamahı ram etmək və s. bu kimi vasitələr ilə qəlbi tərbiyələndirməkdir. Doqquz 
fələyin çevrəsindən çıxmaq isə maddi aləm qayğılarından qurtulmaq deməkdir. 
"Riyazət öyrədən" anlayışı orijinalda "rayiz"şəklində  işlədilmişdir. Bu sözün digər 
mənası xam atı ram edən minici deməkdir. 
609 B. Keçmişdə döyüş atını döyüş  şəraitinə alışdırmaq məqsədi də  qıldan 
düzəldilmiş  kəndirdə düyün vurmaqla yeddi həlqə hazırlar, birincisini atın boynuna 
salar, qalan hissəni yerin üstünə  sərərmişlər. At ayağını  həmin həlqələrə qoyub 
irəliləməyi bacarsa, onu əhliləşmiş sayarmışlar. Riyazət yolu ilə kamilləşən Nizami 
özünü həmin çətinlikləri dəf edən köhlənə  bənzədir, qüdrətli  əsər yazmaq üçün 
varlığında qüdrət qaynaqları kəşf etdiyini bildirir. 
610 B. Riyazət öyrədən pir məni elə  təlimlərdən keçirdi ki, bütün əzab - 
əziyyətlər, çətinliklər arxada qaldı, cismani dügümlərdən qurtuldum. 
616 B. Qədim Misir fironu Əzizin Həzrət Yusif peyğəmbərə vurulmuş arvadı 
Züleyxa klassik poeziyada şəhvət, tamah, çılğın ehtiraslar rəmzidir. 
617 B. 
Sübhün çırağı - Günəş. 
619 B. Burada "bağa çatdıq" ifadəsi "ruh aləminə qovuşduq" mənasındadır. 
622 B. Yəni: köksüm lalənin bağrı kimi dağlandı. Belimin qurşağı güllərin kəməri 
kimi ləçək-ləçək, dağım-dağım oldu. 
626 B. Nəfəsinin qüdrətilə ölüləri dirildən  İsa peyğəmbər (Məsiha, Məsih) kimi 
yarının rayihəsi mənə ürək, can verdi. 
635 B. Göbəyinin yumşaq tükü ilə fərqlənən tülkü, dərisinin gözəl rəngini sanki 
tikanlara bəxş eləyib. Ceyranlar isə göbəyindəki mişki (ətirli maddəni) elə bil rayihəsi 
aləmi bürümüş çiçəklərə, güllərə bağışlamışlar. 
639 B. Bir-birinə sarmaşan Xeyri gülləri yelpiyə dönərək bağın, gülüstanın 
ənbərini, ətrini hər tərəfə yaymaqdadır. 
640 B. Qaşları, kirpikləri boyamaq üçün istifadə olunan sürmənin tərkibində 
zümrüd də vardır. Bu tərkib gözə işıq gətirdiyi halda, ilanın gözlərini kor edir. 
642 B. Nizami Gəncəvi vur-tut bircə günlük ömrü olan süsən çiçəyini, dini əsatirə 
görə anadan olduğu gün dil açıb danışan Həzrət İsa peyğəmbərə bənzədir. Bu çiçək 
dini rəvayətə görə, cibinə salıb çıxaran kimi əli şüa saçan Musa peyğəmbərə bənzəyir, 
Həzrət Musanın ərəbcə "bəyza" deyilən ağ əli kimi parıldayır. 
646 B. Nizami yaradıcılığında Türk anlayışı gözəllik, qüvvət, paklıq, ağlıq və işıq 
anlayışlarının atributudur. Burada o, ağ yasəməni qıpçaqlarda 
 

---