Microsoft Word kuk turklari asiri ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
9
o‘zimning janozamda, balki barchamizning umumiy hayotimiz janozasida 
qatnashayotganday chuqur qayg‘u ichra qoldim... 
9
Daraxtning to‘kilgan bargi misol sirli O'limning jilg‘asi aro surilib borar edim. Kim meni 
o‘ldirmoqqa qasd qildi? Nega? Nahot, ma'lum bir nuqtadan, ya'ni Luk bilan hamkorlikni 
boshlaganimdan beri hayotimdagi har bir narsa o‘lim haqida kechgan bo‘lsa? Qanday 
xato o‘tdi axir? 
Bu savollarmi yoxud qiziqqonligim, bilmayman, qo‘limda mavjud barcha ma'lumotlarni 
tekshirishga undagan narsa nima ekan, har qalay o‘shandan beri vaqtimning asosiy 
qismini Parij kutubxonalari va muzeylarida o‘tkazdim. Avval Yefrem Valaamovdan 
boshladim. 
Men uning bir qancha maktublari, maqolalari va hatto Tibet tarixiga bag‘ishlangan 
kitobini topdim. Bularning aksariyatini o‘qib chiqib, asta-sekin uning qiyofasini qayta 
tiklay boshladim. U Rusiya viloyatlaridan birida tug‘ilgan bo‘lib, ota-bobolarining kelib 
chiqishi tatar millatiga mansub bo‘lgan. (Shu o‘rinda bir mashhur gapni bilib qo‘ysangiz 
yomon bo‘lmasdi: «Har bir rusning sirini ko‘chirsang, tagidan tatar chiqadi». U «siri 
ko‘chmagan» ruslardan edi.) 19-asr boshida dorilfununni tugatgach, u o‘zini ruhoniy 
bo‘lishga tayyorladi va keyinroq rohib bo‘ldi. Garchi u rohib bo‘lsa-da, hech qachon 
turmushni diniy yoki dunyoviy deb ikkiga ajratgani yo‘q. Aleksandr Pushkin uning 
do‘stlaridan biri edi. 19-asr adog‘ida uni pravoslav delegatsiyasining a'zosi sifatida 
Markaziy Osiyoga, keyinchalik esa Tibetga yuborishdi va u bu yerlarda mahalliy tillarni 
o‘rganib, qo‘lyozmalar yig‘ish bilan mashg‘ul bo‘ldi. Safari so‘nggida u Peterburgga 15 
karvonga yuk bo‘lgulik kitoblar keltirdi. Noma'lum sabablarga ko‘ra, Abo Yefrem 
mansabidan chetlashtirilib, Valaam Rohibgohiga jo‘natiladi va u shu yerda Valaamov 
degan sharif oladi. Bir necha yil u sharq qo‘lyozmalari ustida ish olib bordi. Keyinchalik 
rus hukumati uning rejalarini Markaziy Osiyoni kengaytirish va kolonizatsiya 
maqsadlarida ishlatish uchun bu sharmanda rohibdan foydalanishga, uni yana bir bor 
yarim-maxfiy yumush bilan o‘sha uzoq o‘lkalarga yuborishga qaror qiladi. Men Abo 
Yefremning josus bo‘lgan-bo‘lmagani haqida bexabarman, lekin uning bir qancha 
qo‘lyozmalarni rus va frantsuz tiliga o‘girgani, Markaziy Osiyo tarixi va turmushi 
to‘g‘risida bir juft ilmiy kitob e'lon qilgani ma'lum. Shu tariqa uni Uyg‘uristonda, 
aniqrog‘i, Qoshg‘arda hibsga olishgan va u bunda qanday vafot etgani ma'lum emas. 
Shekspir aytganiday, ana shunaqa kechdi uning hayoti. 
10
Lukdan hech bir xabar bo‘lmadi. Garchi Urumchidagi portlashlar ancha g‘avg‘oga sabab 
bo‘lsa-da, menga shunday tuyuldiki, Luk bilan umuman hech kim qiziqmadi. Hech kim 
uning uchun qayg‘urgani yo‘q. Magar Lukning o‘zi, misol uchun, Zev to‘g‘risida biror 
nima bilar edimi? Darvoqe, Zevga nima bo‘ldi? Lukka yetkazishim kerak bo‘lgan kundalik 
daftarni har tun o‘qib chiqarkanman, ilmiy qog‘ozlarni hisobga olmaganda, u asosan, 

---

Ko‘k Turklari asiri (roman). Nouman Smaylz