Microsoft Word korxona iqtisodiyoti o`quv qo`llanma tdiu lot doc

Ishlab chiqarish zaqiralarini normalashtirish, korxonaning uzluksiz faoliyat yuritishini ta`minlash maqsadida amalga oshiriladi. Agar ishlab chiqarish zaqiralari normativlardan past bo`lsa, ishlab chiqarish jarayonining izdan chiqishi, ishchi kuchi va uskunalarning bekor turib qolishi, korxonaning ishlab chiqarish va iqtisodiy ko`rsatkichlari pasayishiga olib kelishi mumkin. SHu bilan bir paytda, ishlab chiqarish zaqiralarining belgilangan norma va normativlardan oshib ketishiga qam yo`l qo`ymaslik kerak, chunki bu mablag`larning “muzlab” qolishiga va natijada korxona va davlatning zarar ko`rishiga olib keladi.
Ishlab chiqarish zaqiralari joriy, sug`urta (kafolatli), tayyorlov (texnologik) va mavsumiy turlarga bo`linadi.
Joriy zaqira  bu, materiallar etkazib berish oralig`ida ishlab chiqarishni moddiy resurslar bilan ta`minlash uchun zarur bo`lgan zaqiradir. Joriy zaqiralar material etkazib berish davri, oralig`i qamda xom ashyo va boshqa materiallarning sutkalik sarflanishiga to`g`ridan-to`g`ri bog`liq bo`ladi.
Misol. Non kombinati bir sutkada 10 tonna un sarflaydi, tegirmondan esa bir oyda bir marta un qabul qiladi. YA`ni etkazib berish oralig`i 30 kunni tashkil qiladi. Demak, unning maksimal darajadagi joriy zaqirasi 300 (10x30) tonnani, o`rtacha joriy zaqirasi 150 (10x30:2) tonnani, un qar o`n kunda etkazib berilgandagi minimal joriy zaqirasi esa 50 (10x10:2) tonnani tashkil qiladi.
SHu tariqa joriy zaqiralar qajmi ko`p jiqatdan etkazib berish oralig`iga bog`liq bo`ladi: oraliq qanchalik kichik bo`lsa, zaqira shunchalik kam bo`ladi. Bundan kelib chiqqan qolda joriy zaqira miqdorini quyidagi formula asosida topish mumkin:
<sup>Z</sup>max <sup>q M</sup>o`r ^{x T}t.ts
Bu erda:
M<sub>o`r</sub> – ushbu materialdan o`rtacha sutkalik foydalanish miqdori (T., dona); T_t.ts – etkazib berish oralig`i yoki ta`minot tsikli, kunlar.