Microsoft Word kiprikda qolgan tong ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
28
Умрида тирик профессорни яқиндан кўрмаган учрашув аҳли худди ҳозиргина фазодан 
тушиб, ерга қўнган космонавтга рўпара келиб қолгандек ҳайрону лол қараб турардилар. 
Сочлари оқариб кетган, кўринишидан кўп савдолар бошига тушгани билиниб турган кекса 
ўқитувчи Рисқиев ўрнидан турди. У эллигинчи йилларнинг бошларида «Ўткан кунлар» романи 
ҳамда Абдулла Қодирий тўғрисида болаларга гапириб бергани учун етти йилга кесилиб, тўрт 
йилда қутулиб келган эди. Уни билимли, тажрибали ўқитувчи сифатида тан олишарди. 
Бироқ, байрамларда, ўқитувчилар кунида, Ғалаба бай-рамида ҳамма ўқитувчиларга 
чиройли конвертларда зар билан битилган табрикномалар топширишарди. Уни эса оғзаки 
табриклаб кўя қолишарди. 
Маориф вазирининг ўринбосари Туробов Олтиариққа келганда вақт топиб Рисқиевга 
учрашарди. Иккови узоқ суҳбатлашар эдилар. Туробов бу келишида ҳам Рисқиевни 
суриштирди. 
— Юрипти, ойлигига яраша ишлаб, — дея жавоб қилди директор. 
— Ҳозир топтириб келолмайсизми? Келишимни 6илардингиз-ку, нега унга бир оғиз айтиб 
қўймадингиз? 
— Ўзи шу ерда. Спорт залида дафтар текшириб ўтирипти. Ҳозир чақираман. 
Туробов у билан эски қадрдонлардек қучоқ очиб кўришди. Директор ичида: «Бу Туробов 
хўп юрак ютган одам-да, таржимаи ҳолига сиёсий доғ тушган одам билан кўпчилик ўртасида 
ҳеч кимдан ҳайиқмай гаплашишини қаранг!» деб ўйларди. 
— Дўстим, — деди у. — Энди бошингизни кўтариб юринг. Сизни чин дилдан табриклайман. 
Бугунги «Халқ сўзи»да профессор Умарали Норматовнинг Абдулла Қодирий ҳамда унинг 
асарлари тўғрисида жуда чиройли мақоласи босилган. 
У папкасидан газета чиқариб унга узатди. Халқимизнинг ғурури бўлган Қодирий ва унинг 
асарлари доимо камситиларди. Аслида эса улар ўзбек адабиёти хазинасини бойитиб турган 
мумтоз асарлар эканини ёзади профессор. 
Мақола охирида таҳририят бундан кейин ҳам Қодирий ижоди ва унинг ўлмас мероси 
тўғрисида туркум мақолалар режалаштирганини ёзган. 
— Қодирийнинг тўла оқланиши, бу сизнинг ҳам оқланишингиз, таъна-маломатлардан 
қутулишингиз, деб тушунаман. Сизни табриклагани атайин келганман. Вилоятда мени 
кутишаяпти, — деб, тик турганча бир пиёла чойни шошиб ичди-ю, хайрлашиб изига қайтди. 
Ҳозир Рисқиевнинг учрашувда пухта ўйлаб, лекин ҳаяжондан энтикиб-энтикиб айтаётган 
гаплари умрида туҳматга учрамаган, камситилиш нималигини билмаган одамга унчалик таъсир 
қилмаслиги мумкин. Лекин, адабиёт булоғидан бир қултум бўлса ҳам сув ичган шоиру 
ёзувчилар учун бу ҳолат ғоят таъсирли эди. 
— Қодирий ҳамда «Ўткан кунлар» романи тўғрисидаги ҳаққоний мақолаларингизда буюк 
адибнинг шахси ва ижоди тамоман оқланган. Бу менинг ҳам оқланишим эди. Ана шундан кейин 
менга муносабат бутунлай ўзгариб кетди. 
У ҳаяжонланганидан гаплари оғзидан бир текис чиқмас, жумлалари ҳам қовушмаётганини 
сезмасди. Буни учрашув аҳли сезиб турарди. 
— Туманда, маорифда, кишлоқда, мактабда бош кўтариб юришимга йўл очиб берганингиз 
учун қуллуқ, профессор! Мен бировга совға берадиган даражадаги одамлардан эмасман. Қизим 
ўз қўли билан тиккан марғилоннусха шу дўппини ақл тўла бошингиз омон бўлсин, деб 
кийдирмоқчиман. 
Умарали жавдираб менга қаради. 
— Домла, — дедим дўппи ушлаб турган Рисқиевга қараб. — Профессоримиз умрида бирон 
одамдан совға олмаган. Лекин шу дўппини олади. У кишининг уйларига туруп, ўрикқоқи, анор 
орқалаб бола эргаштириб келишади. «Эти сизники, суяги бизники, ҳозирча уйингизда 
хизматингизни қилиб юрсин», деб болани ташлаб кетмоқчи бўлишади. Профессор уларнинг 
боламни ўқишга ўзинг киритиб қўй, демоқчилигини дарров тушунади. Қопларни ўзларига 

---

Киприкда қолган тонг (қисса). Саид Аҳмад