123
Legenda ishlab chiqishda shartli belgilar karta mazmuniga mos bwlibgina qolmasdan, mantiq jih’atdan h’am
twliq, sodda, yqilishi oson va qisqa bwlishi zarur. Kompleks legenda, tipologik h’amda sintetik legendalar
mavjud. Masalan, sintetik legendalar landshaft kartalarida, bah’olash va bashorat qilish kartalarida kwproq
ishlatilsa, tipologik legenda ilmiy tasnif bilan bog’liq bwlgan kartalarda foydalaniladi.
Mualliflik maketlari (nusxasi) maxsus ixtisoslashgan tashkilotlardagi yuqori malakali mutaxassislar, karta
soh’asi bwyicha ishlaydigan kishilar va kartograf-muh’arrirlar tomonidan tuziladi.
Karta mualliflari quyidagi tartibda ish olib borishi mumkin:
-karta tuzish g’oyasi paydo bwlgandan swng uning mazmuni aniqlanadi;
-karta dasturi tuziladi;
-manbalar wrganilib chiqiladi;
-kartaning dastlabki legendasi ishlab chiqilib kwrsatkichlar aniqlanib shkalalar tanlanadi;
-kartaning dastlabki eskizi (qwlbola) nusxasi tay
ё
rlanadi;
-manbalar ishlab chiqilib, qwshimcha kesma kartalar, grafiklar, sxemalar tay
ё
rlanadi;
-kartaning twliq legendasi ishlab chiqiladi;
-kartaning mualliflik nusxasi tuziladi;
-mualliflik nusxasiga tushuntirish xati
ё
ziladi.
Kartani xomaki dasturi (programmasi) kartogarf-muh’arrir bilan birgalikda tuzilishi yaxshi foyda beradi.
Mualliflik nusxasi tah’ririyat tomonidan qabul qilinadi. Kartografik korxonalarda mualliflik nusxasi yuqori
saviyada bajarilgan va h’amma qonun-qoidalarga twliq javob beradi deb topilsa, uning tuzish nusxasisiz
twg’ridan-twg’ri nashr qilish jara
ё
niga wtkazsa bwladi. Bunda ish jara
ё
ni qisqaradi va nashr qilish ishi
tezlashadi.
Atlas kartalarini loyih’alash oddiy karta tay
ё
rlashdan bir oz bwlsa h’am farq qilib, atlas mavzusi asosida ish
olib boriladi. Atlas kartalari masshtabi va proektsiyasiga katta etibor berilib komponovkaga loyiq qilib
tanlanadi.
Atlasda umuman h’amma kartalar uchun bir xil shartli belgilar tanlanib, atlasdagi mavzuli kartalar uchun esa
aloh’ida legenda ishlab chiqiladi.
Atlas kartalarini joylashtirishda, ularning ketma-ketligiga katta etibor berilib, kartalar mazmuni va ah’amiyatiga
qarab masshtab tanlanadi. Kartalar uchun bir necha xil geografik asos yaratiladi. Bunda generalizatsiya
darajasi h’am bir xil bwlishi kerak.
Atlas kartalarining shartli belgilari, shriftlar, rang bilan jih’ozlanishi oldindan atlas dasturida kwrsatilgandek bir
mazmunga bwysinishi kerak.
Atlasni loyih’alashning wziga xos xususiyatlari bor. Atlasning qwygan maqsadiga, kartalar soniga va
murakkabligiga h’amda texnikaviy xarakteristikasiga etibor beriladi.
Atlasning matematik asosi uning qanday loyih’alanishiga bog’liq.
Atlas kartalarining mazmuni ularning generalizatsiya qilish darajasiga h’am bog’liq.
Shartli belgilar tarkibi atlas kartalarning h’ajmiga va jih’ozlanishiga bog’liq.
Atlas yaratishning yana bir xususiyati shuki, unga kiritiladigan h’amma kartalar birdaniga nashrga
tay
ё
rlanmaydi, balki bir-biriga bog’liq va bir-birini twldiradigan kartalar guruh’lari dastlab tuziladi, ana
shundan keyin kartalarni nashrga tay
ё
rlash jara
ё
niga topshirish mumkin.
Karta va atlaslarni tay
ё
rlashda ularni
loyih’alash
eng murakkab va masuliyatli ish h’isoblanadi. Shuning
uchun h’am bu jara
ё
nga katta etibor berildi.
Do'stlaringiz bilan baham: