Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Miloddan avvalgi III asrning birinchi yarmida Sin podsholari 
Miloddan avvalgi III asr boshlarida 
Xitoyda Sin sulolasi davri. 

---

 
 
271
barcha dushmanlarini tor-mor qildi. Chjou sulolasi miloddan avvalgi 
III asr o‘rtalarida hokimiyatni qo‘lidan boy berdi.  
In Chjen o‘z shohligi davrida (miloddan avvalgi 246-210 yillar) 
butun hududdagi barcha mamlakatlarni o‘ziga bo‘ysundirdi. Miloddan 
avvalgi  221 yilda u imperator (xuandi) unvonini olib, Sin Shixuandi 
(Sinning birinchi imperatori) degan nom oldi. 
U shimolda xunnlar, janubda (Yanszi) Yue mamlakati bilan 
(hozirgi Guandun va Guansi viloyatlari hududi ham shu mamlakat 
tarkibiga kirgan) bir necha bor muvaffaqiyatli urush qilgan. Shimoliy 
ko‘chmanchilardan mamlakatni himoya qilish uchun Buyuk Xitoy 
devori (Saddi Chini) qurilgan. Bu tuproq tepalar, tosh va g‘ishtdan 
ishlangan devor va minoralardan iborat murakkab istehkom bo‘lib, 
uning uzunligi 4000 kilometr, balandligi 10 metrga teng. Devor shu 
qadar qalinki, uning ustida yonma-yon oltita otliq bemalol yura oladi. 
Bu istehkom qurilayotganda avvalgi istehkomlar ham Buyuk Xitoy 
devoriga qo‘shilib ketgan. Bu istehkom qurilishida salkam ikki 
million kishi (asosan harbiy asirlar va hukm qilingan jinoyatchilar) 
mehnat qilgan.  
Sin Shixuandi o‘zining ichki siyosatida Shan Yan qonun-
qoidalariga amal qilgan. Butun davlat 36 viloyatga bo‘linib, bu 
viloyatlar shoh amaldorlari tomonidan idora qilingan. Avvalgi 
zodagonlar boshqarish ishlaridan chetlashtirilib, qattiq nazorat ostiga 
olingan. 
Xitoyda markazlashtirish jarayoni avj oldi. Bir-biriga tayanch 
bo‘lib, bir-birini qo‘llab-quvvatlamasligi uchun imperator Vey daryosi 
shimoliy sohilidagi yangi poytaxt - Syanyan shahriga aslzoda oilalarni 
ko‘chirib kelgan. Ular o‘zlarining avvalgi mahalliy urug‘-
qabilalaridan uzoqlashib, poytaxtda hech qanday tayanch va kuchga 
ega bo‘la olmaganlar. Vassallarning mahalliy etnik ism bilan atalishi 
ma'n etilib, oddiy aholi “qoraboshlar” nomini olgan. 
Sin Shixuandi tadbirlari qattiqqo‘llik bilan o‘tkazilgani tufayli, 
nafaqat oddiy xalq, balki zodagonlarning ham qarshiligiga uchradi. 
Sin Shixuandi davrida Xitoyning barcha tumanlarida qo‘zg‘olonlar 
ko‘tarilib, ular ayovsiz bostirilgan. Imperator hayotiga to‘xtovsiz 
suiqasdlar uyushtirilgani sababli, u o‘z makonini doimo o‘zgartirib 
turgan. Sin Shixuandi miloddan avvalgi 210 yilda asab kasalligidan 

---

 
 
272
vafot etgan. Uning hukmdorlik davridan nishona sifatida Buyuk Xitoy 
Devori qoldi, xolos.  
Sin Shixuandi o‘limidan so‘ng dehqonlarning ommaviy 
qo‘zg‘olonlari ko‘tarilib, unga qullar ham qo‘shilganlar. Ayniqsa, bu 
harakat yo‘lboshchilaridan biri Lyu Ban ismli qishloq oqsoqoli nom 
qozondi. U xalq ommasigina emas, balki Sin Shixuandi vaqtida tor-
mor bo‘lgan zodagonlarni ham o‘ziga og‘dirib, raqiblarini davlat 
boshqaruvidan chetlashtirgan. Miloddan avvalgi 206-yilda u Sin 
sulolasining so‘nggi vakilini ag‘darib, birinchi, ya'ni Katta Xan 
sulolasi deb nom olgan yangi sulolaga asos soldi. 
Qadimgi Xitoy Xan sulolasi davrida (miloddan avvalgi 206-